Từ điển Việt–Bồ–La/V
V Me: rude, ignorante: rudis, e. indoctus, a, vm.
u, nối u: gallo da cabeça, polmão: tuber in capite. mận nối lú, idem.
ủ mùi: perder a cor: amittere colerem tincturæ . thôi, idem, ꞗóc ủ mùi: a peça de ſeda perder o luſtre: amitti ſplendorem ſerici.
ư, chưng: em: in. thien khai ư tí, địa tích ư ſỡu[đính chính 1], nhên ſinh ư dần: o ceo ſe abrio ou fes na meya noite, a terra as duas horas depois, o homem as quatro depois de meya noite: cęlum productum eſt ad mediam noctem, terra duabus poſt horis, homo vero quatuor horis poſt mediam noctem. ita fatuè putant Ethnici.
ua; elle: ille, a, vd. cho va: pera elle, dou a elle: pro illo, do illi. dùi va: darlhe com pao: illum baculo percutere.
uà: e, iuntamente &, ſimul: . và hai: ambos de dous: ambo, rum. cả và nhà: toda a caza: tota domus. cả và thien hạ: todo o mũdo: totus mũdus.
uà cơm: tor a porçolana do arròs na boca, e com os pauzinhos meter o arròs na boca: bacillis orizam in os immittere, &c.
uà, lù và: buſina com que os bonzos pedẽ eſmola: buccina qua ſacrificuli ſtipem erogant.
uá áo: remendar o veſtido: reſarcire veſtem. vide ꞗá.
uả, cây vả: aruore que da figos como os d’Europa: arbor ficus producens vt noſtrates. blái vả: eſſes figos: ficus indicæ ſimiles noſtratibus.
uả, quạt vả: abano grande de que vsão os bonzos e quem quer: flabellum maiuſculum concameratum in modum folij cuiuſdam arboris. hoc ſacrificuli vtuntur, vel etiam quiuis alius. quamuis alijs maioribus flabellis eiuſdem ſpeciei ſolum viri primarij vtantur.
uả, xỉ vả ai: agaſtarſe com alguem pera o enuergonhar do que fès: iraſci alicui vt erubeſcat de eo quod egit.
uạ: culpa: culpa, æ. tội vạ: deſdita ou aduerſidade que
vem de for a: infortunium ab extrinſero illatum. phải vạ: encorrer neſſa deſdita: infortunio ab extrinſeco illato tangi. phải tai vạ, idem. bỏ vạ cho ai: culpar falſamente alguem: culpam falsò alicui imponere. khỏi vạ: ſair abſolto da culpa: culpam euadere.
ưa, chảng ưa nhau: não ſe querem bem: diſplicent ſibi inuicem, non fauent. ſolum dicitur in negatiuo, nam in poſitiuo nõ dicunt. ưa nhau, ſed yêu nhau: querem ſe bem: amant ſe inuicem.
uác: leuar às coſtas ou ao ombro: geſtare dorſo vel humero. một vác: quanto deſſe modo ſe pode leuar de hũa vès: vna vice quantum humeris geſtari poteſt.
uạc, chim vạc: curuja: noctua, æ.
vạc nồi: panela grande de cobre ou ferro: olla maior ferrea, vel ænea.
uạc ꞗỏ: tirar a caſca: decortico, as.
uái: inuicar: inuoco, as. vái blời vái bụt: inuocar o ceo e idolos: inuocare cælum & idola. vái ou᷄ bà ou᷄ vải: inuocar os ſeus antepaſſados: inuocare progenitores defunctos. vái lạy ơn đức Chùa blời giúp sức[đính chính 2] cho: inuocar ao Senhor do ceo peraque o ajude: inuocare cæli Dominum vt adiuuet.
uai, vide ꞗai, vel ꞗĕai. & ſic de ſimilibus.
uãi: eſpalhar: ſpargo, is. uãi ra, idem. geo vãi: ſemear: ſemino, as. vãi chài: lançar a tarrafa: iacere fundam ad piſcandum.
uãi: bonza: ſacrificula, æ. sãi vãi: bonſos e bonzas: ſacrificuli & ſacrificulæ.
uãi, ou᷄ bà ou᷄ uãi: antepaſſados: progenitores. tổ tu᷄, idem.
uay: pedir empreſtado couſa que ſe não reſtitue a meſma ſe não outra por ella da meſma ſpecie como arròs dinheiro &c: petere mutuo remquæ non debet reſtitui eadem numero ſed eadem ſpecie vt oriza, pecunia & ſimilia quæ vnico vſu conſumuntur. cho vay: dar emprestado deſſe modo: mutuo dare rẽ quæ vnico vſu cõſumitur.
vây, uide uêy:
vạy: couſa torta: obliquus, a, vm. đạo vạy: lei falſa: obliqua lex ſeu falſa.
vân, mây: nuuem: nubes, bis. mắng uân nhau: pelejar entre ſy: iraſci ad inuicem.
văn, chữ: letras: literæ, arum. văn tế: rotolo no qual offrecem a ſeus antepaſſados o comer a modo de ſacrificio que lhe fazẽ: inſcriptio qua ſuis progenitoribus Annamitæ offerunt edulia per modum ſacrificij. quan uăn: mandarim de letras: magiſtratus literis inſtructus.
van: ſuſpirar: ſuſpiro, as. than thỏ uan ai: gemer e ſuſpirar por alguẽ: gemere & ſuſpirare ad aliquem. than thỉ van vỉ, idem.
vàn: cem mil: centum millia. thien uàn thien uàn: rogouos muitos milhares de annos: miriades annorum multas expleas.
vàn, uiẹc uàn: negocios: negotia, orum.
vạn, muôn: des mil; decem millia. vạn tüế, muôn tuổi: des mil annos d’idade: decem mille ætatis anni. uạn uật, muôn uật: todas as couſas corporaes, tirado o ceo a terra e os homens: omnia corporalia præter cælum, terram, & homines. uạn dân: todo o pouo: vniuerſus populus. thien hạ, idem. uạn phương; todas as partes do mundo: omnes orbis partes.
vạn: lugar aonde ſe ajuntão as embarcaçõis pera mercadejar: locus in quem concurrunt multa nauigia ad mercaturam.
vần: andar a roda: circumeo, is. vần đi uần lại: fazer andar a roda algũa couſa circumuoluere aliquid: .
ván: pelouros de arròs pulò que ſe offrecẽ aos pagodes: orizæ quam, pulo, vocant globi quos idolis offerunt Ethnici. dưng uán cho bụt: offerecelos: globos orizæ quam pulò vocant offerre idolo.
vắn dêy: enrodilhar a corda: circũuoluere funem, &c.
vấn: coniunção de tempo, oportunidade: occaſio, nis. opportunitas temporis. khi vấn ấy: neſſa coniunção de tempo: opportunitate illa temporis durante.
vấn: curto: breuis, e. alij. ꞗấn, ngấn, idem.
uặn: torcer algũa couſa: contorqueo, es. uặn aó: torcer a roupa pera eſpremer a agoa quando a lauão: contorquer veſtes & ſimilia ad exprimendam aquam cum lauantur. vặn dêy: torcer corda: contorquere funem. vặn[đính chính 3] cánh: torcer o braço a alguem: contorquere brachiũ alicui. vặn khŏá: dar volta a chaue dentro da fechadura: circumuoluere clauem intra ſeram.
uận mềnh: cingirſe: præcingere ſe. vẩn, idem.
vẩn, vide vận.
uang, cây uú vang: certa aruore: arbor quædam quæ vocatur uú vang.
uang, đi vú uang: andar bracejando: brachia mouere ambulando.
uàng: ouro: aurum, I. xuy uàng: dourar forrando: auri laminis incruſtare. thếp uàng: dourar com folhas douro: auri folijs inaurare. mổ uàng: mina de ouro: auri fodina.
vàng, chim vàng anh: certa aue amarela: flaua quædam auis.
uàng: cor amarela: flauus color. mùi uàng, idem. vổ uàng xanh xao: magro, amarelo, desfeito: macer, flauus, macilentus, a, vm.
vàng, ꞗọi vàng: fazer de preſſa: velox in operando.
vàng, bửng vàng: firme: ſtabilis, e.
vàng, đai vàng: relho como dos mandarins da China: cingulum latum quale magiſtratus ſinenſes deferre ſolent.
váng tlứng gà: a tea do ouo: pellicula oui, alij ꞗáng.
váng dện: tea d’aranha: tela araneæ. melius mạng dện.
vắng: ſolitario: ſolitarius, a, vm. nơi vắng vẻ: lugar retirado: ſolitudo, dinis. thang vắng[đính chính 4], idem. vắng mặt: não aparecer: abſens, ntis.
üấng, vide üống.
üẩng, vide üổng.
vàng, tlòn vào᷄ vành: circulo, ou arco: circulus, i. arcus, I.
vánh, cháo᷄ vánh: de
preſſa: velociter.
vạnh, vặt vạnh, vide ꞗặt ꞗảnh.
vạnh, gian tham uạnh uật: pegarſelhe as mãos às couſas pera as tomar: adhærentes rebus habere manus ad furandum.
uào᷄: circulo, argola: circulus, i. annulus, i. uào᷄ bạc: manilha de prata: circulus argenteus.
uào᷄, cu: ponto, virgula: punctum, i. uirgula, æ. chấm uào᷄: por ponto que he como hũ o: punctum adhibere quod fit per figuram ſimilem literæ o. chấm cu: por virgula: uirgulam apponere, quæ eſt ut punctum ſed oblongum.
uảo᷄: rede em que ſe dorme: rete in quo ſumitur quies. đi uảo᷄: ir em rede: rete deferri aliquem ex uno in alium locum. khiêng uảo᷄: leuar as coſtas a alguem na rede: rete deferre aliquem humeris.
uảoo᷄, dối: mentira: mendaciũ ij. uảo chứng, chứng đối: falſo teſtimonio: falſum teſtimonium.
uạo᷄, trạo᷄ uạo᷄: peſſoa graue, figaldo: nobilis, e. primarius, a, um.
uạo᷄, tiếng tlao᷄ núi uạo᷄ ra: ſair eco do monte: egredi è monte echo.
uặt: as couſas; res rerum. uặt gì: que couſa: quid? muôn uặt: des milcouſas, todas as couſas corporaes, tirado o ceo a terra e o homem: decemmille res, ideſt omnes res corporeæ excepto tamen cælo terra & homine quia hæc tria non intelliguntur ſub nomine uặt, ſed contradiſtinguntur dicunt enim, thien địa nhên uặt, blời đất người uặt: o ceo a terra o homem e as couſas: cælum terra homo res, quæ ſcilicet homini ſunt uſui. ăn tlọm uặt uảnh: ladrão formigueiro: latrunculus, i. uặt gì uặt nầy: que couſa he eſtà: quid tandem rei hoc eſt? ſcilicet in contemptum, ſic etiam dicitur, mầy là uặt gì: que couſa ſois vòs: quid uero rei es tu ?
uặt âm mềnh: as vergonhas fallando modeſtamente: pudenda, modeſtè loquendo.
uặt, đầu uặt cột: dar com a cabeça pollas paredes e colunas: impingere capite in columnas. lếy ai uặt cột: arremeçar alguem à coluna: conijcere aliquem in colũnã.
uật: lutar: luctor, aris, alij ꞗạt.
uắt, dọn uắt: figura piramidal: pyramidalis figura.
ực ra: arrotar: ructo, as. ructus, us. yợ ra, idem.
ue, đạn ue: munição: minuti globuli tormentarij.
ue, cái ue: cigarra, cegarrega: cicada, æ.
uê, bụ᷄ uê: deſmazelado: ineptus, a, um. bụ᷄ dại, idem.
uề: tornarſe: redeo, is. còn ou᷄ tôi về: ficaiuos em bora, eu me vou pera caza: remanne tu, ego domum redeo. eſt communis modus urbanitatis cum aliquis è domo alterius diſcedit. ou᷄ uề: V. M. ſe vai: tu reuerteris, reſponſio urbana diſcedenti. uề quê: tornarſe pera ſua aldea: reuerti in proprium pagum. uề nhà quê, idem. chết là uề, uide ſinh, uide tử.
uề, từ nầy uề ſau: daquì por diante: ex hoc nunc in poſterum.
uề: pertencer: ſpecto, as. uề ai: a quẽ pertence: pertinet ad quem ? uề quan nào: a qual mandarim pertence: ſpectat ad quem magiſtratũ?
uề, tóm uề: recapitular: colligere in ſummam tóm lại, idem.
uè, bát uè: reſponder às trouas que outro canta como a modo de eco: reſpondere ut echo uerſibus quos alij canunt.
uẻ, uáng uẻ, uide uáng.
uẽ: pintar: pingo, is. ảnh uẽ: imagẽ pintada: depicta imago. thuóc uẽ: tintas pera pintar: picturæ faciendæ colores. bút uẽ: o pincel com que ſe pinta: penicillus quo pingitur.
uệ, tứ uệ; ſoldados do bua: milites illius qui nudum regis nomen habet, & uocatur, bua, ideſt Rex, nullam tamen habet regni adminiſtrationem.
üế üang: couſa çuja: ſordidus, a, um. dơ dáy, idem. uide ô ŏế.
üêi: cerear, por de cerço: obſideo, es. cuôn üêi thành:
os ſoldados cerção a fortaleza: obſident milites arcem.
uẹm thuyèn: toldo do barco: umbraculum nauigij. mui, idem.
uen ſou᷄: borda do rio: ripa fluminis. melius, bờ ſou᷄, bảy ſou᷄.
uém aó: aleuantar a cabaya: ſuccingere, uel attollere ueſtem. uén tay áo[đính chính 5]: arregaçar as mangas da cabaya: exerere brachia. blay tay, idem.
uén, cắt uén cho ai: fazer exequias: iuſta perſoluere.
uện, sắc uện: cor de cinza; cinericius color.
uẹn: inteiro: integer, gra; grum. blọn, idem. còn uẹn: ainda eſtà inteiro: integer adhuc eſt, minimè diuiſus. uẹn uẹn, idem.
uết, nói uơ uết: fallar diſparates: indecentia loqui.
uét quanh: cortar ao redor, cercear: circumcido, is. cắt quanh, idem.
ui ſang: roſalgar: aconitũ, i. ui thang, idem.
ui tử, làng ui tử: aldea que sò paga renda a el Rey e não a outra peſſoa: tributa ſoli ſoluens Regi pagus, & non alteri.
uì: por amor: propter. uì ſự ấy: por iſſo: ideò. nhin uì ſự ấy, idem.
uì ai: por amor d’alguem; propter aliquem. uì chưng: porque: quoniam.
uì, trị uì: gouernar: guberno as. hay nhạm, idem.
uì, thay uì: em lugar d’alguem: loco alicujus. thay uì đức Chúa Ieſu: Vicario di Christo Noſſo Senhor: Vicarius Chriſti, locum tenens &c.
uì nhà: arco da caza de coluna a coluna: arcus domus ſeu uacuum inter duas columnas. uì càu: arco da ponte: arcus pontis.
uì, thần uì: taboinha em que ſe poem o nome do morto pera lhe fazerẽ zumbaya: tabella in qua apponitur nomen defuncti, ad reuerentiam illi exhibendam.
uí cá: barbatana: pinna, æ. alij, ꞗí cá. melius ꞗây cá.
uỉ, mũ uỉ: barrete de ſedas de cauallo: equinorum capillorum pileus.
uị, tiém uị: rebellar: rebello,
bello, as. chiém uị, làm ngụy, idem.
üí, phảng üí: maleitas, febres e frios: febris tertiana, vel quartana. sốt rét, idem.
üy nghi: couſas que causão reſpeito: venerationem ingenerantes res.
üỉ, an üỉ: conſolar: ſolor, aris.
üỉ: eſquentador pera tirar dobras como do veſtido &c: ignitabulum ad plicationes, vt à veſte & ſimilibus, amouendas.
üỉ thuyèn: prouar a embarcação: experiri nauigium.
uiá: ſpiritos vitaes, ou animaes, ou folego: ſpiritus vitales, vel animales, vel reſpiratio. đần ou᷄ ba hồn bảy vía[đính chính 6], đần bà ba hồn chín vía: os homens tem tres almas e ſete folegos, as molheres tres almas e noue ſolegos ou eſpiritos: tres animæ & ſpiritus ſeptem inſunt viris, mulieribus vero tres animæ ſed nouem ſpiritus. prouerbium Annamitarum. mất vía: ter medo: ſpiritum amittere præ timore. ăn viá: festejar com conuitè o dia do nacimẽto d’alguem: natalem alicuius diem celebrare conuiuio. viá chúa: dia do nacimento del Rey: natalis dies regis.
uiẹc: negocio, ocupação: negotium, ij. có viẹc: tenho negocio: negotijs diſtineor. mạc viẹc, idem. viẹc nhà: ſeruiço de caza: negotia rei familiaris. viẹc quan: obras publicas em ſeruiço del Rey ou dos mandarins; onera publica pro Rege aut Magiſtratibus. viẹc Chúa blời: obras de ſeruiço de Deos: opera in obſequium Dei. viẹc đối: obras ſuperstitioſas: opera ſuperſtitioſa, cuiuſcunque tandem generis ſint, hoc nomine ſunt à Chriſtianis donata in Tunkini & Cocincinæ regnis. trở viẹc: impedir os que trabalhão: laborantes impedire. nên uiẹc: dar boa conta dos negocios que lhe encomendão: negotia fœliciter peragere, induſtrium eſſe in negotijs peragendis. làm uiẹc cho nên, idem. uiẹc thày: officio de meſtre: munus magiſtri. uiẹc đạo: o que pertence a ley: negotia ad legem ſpectantia. ſự, idem.
uien, tlòn: redondo: rotundus, a, um. thien uien địa phương, blời tlòn đất ꞗuông: o ceo he redondo e a terra quadrada, aſſỳ falſamente o dizem os Chinas nos ſeus liuros: rotundum cælum, terram tamen quadratam falsò commentantur ſinæ in ſuis libris. chả uien: almondegas: protrimentum carnis aut piſcis in globulum compactum.
uièn: tornarſe: redire domum. tôi uièn: eu me torno pera caza; redeo domum. uide uề.
uiéng: viſitar: uiſito, as. uiéng kẻ đau: viſitar aos doẽtes: inuiſere infirmos, opis aliquid illis afferendo.
uiết: eſcreuer: ſcribo, is. uiết tên: eſcreuer o nome: notare nomen. uiết tháo: eſcreuer confuſamente com abreuiaturas: ſcribere confusè per compendia literarum. uiết chữ: eſcreuer obrigação: conſcribere ſcripturam obligationi obnoxiam. alij ꞗiết.
uim, chấm chim uim: compoſto, quieto: modeſtus, a, um. quietus, a, um. melius cham hám.
uịn: encoſtarſe, pegarſe: innitor, teris. ad hæreo, es. uịn tay, idem.
uịt, con uịt: adem: anas, anatis.
ưng, chim ưng: paſſaro que come carne humana: auis carnibus humanis ueſcens.
uô, chảng có: não tem: non eſt. uô, chớ: não: ne. uô hành, chớ làm: não façais ne facias: . uô: ſem: ſine. uô cu᷄̀: ſem termo, ſem fim: ſine termino, ſine fine. uô bien, uô lạng, idem. uô số: ſem conto: ſine numero. uô thỉ, chảng có tluóc: ſem principio: ſine principio. uô chung, chảng có ſau: ſem fim: ſine fine. uô thủy uô chung, idẽ. dicitur de ſolo Deo. uô giá: não tem preço: ſine pretio. uô phép: ſem corteſia: ſine urbanitate. uô í: ſem aduertir: ſine aduertentia. uô đạo: ſem ley: ſine lege, pagani.
uồ, cái uồ: maço de pao: malleus ligneus.
uồ đay: entrai aquì: ingredere huc. melius ꞗĕào đay.
uồ, uide ꞗồ. uồ uồ, uide ꞗồ ꞗồ.
uò, cái uò: boyão ou iarra de boca piquena; diota anguſtioris orificij. uò rượu[đính chính 7]: boyão de vinho: diota uini maiuſcula.
uỏ uàng: roſto amarelo, magro: pallidam habens faciem, macilentus, a, um.
uờ, uide ꞗờ.
uơ uửng: diſparates: indecentia. uơ uết, idem. đi uơ uửng: ir por caminhos torcidos; uijs minime rectis ambulare. tối uơ uửng: noite fechada não ver por onde ſe anda: tenebroſa nocte uiam minimè inſpicere. alij ꞗơ.
ước: deſejar: cupio, is. muốn, idem. ao ước: cuidar: cogito, as. ước ao, idẽ. ước nên mấy: iulgar quanto val: æſtimare rem quantiſit. ước xác: iulgar pouco mais ou menos: æſtimare plus minus rem quantum ualeat. khảo ước ꞗệy là mấy lần dồ: examinando iulgar quantas vezes pouco mais ou menos: æſtimare examinando quoties plus minus.
uoi, con uoi: elefante: elephas, antis. quan uoi: cornaca: elephantis ductor. voi[đính chính 8] dữ: brauo; elephas indomitus. ép uoi: amançalo; elephantem cicurem reddere. ꞗố đánh uoi: o gancho deferro com que ſe gouerna: uncus quo elephas regitur. uòi uoi: tromba do elephante: elephãtis manus ſeu proboſcis. voi áu: tomar com a tromba, fazer mal: elephantem proboſcide arripere, nocere. nhủ uoi: prohibirlhe que não faça mal: elephanti prohiberene noceat. uoi mẹp: ajoelharſe pera ſe ſobirem nelle: elephantem genua flectere ut ſuper ipſum homines aſcendant. bành uoi: ſella do elephante; ſtratum ſupra dorſum elephantis. uoi thăóc, vrrar; elephantis vlulatus, clamor. kêu, róu᷄, idem.
uòi: tromba; proboſcis, idis. uòi uoi: tromba de elefante; proboſcis, uel manus elephantis. uòi muổi: tromba de moſquito; proboſcis culicis. uòi ruòi: de moſca; proboſcis muſcæ.
uồi hai mươi: vinte pouco mais ou menos: plus minus uiginti.
uời biẻn: mar alto; altum
mare diſtans à litore. đi xa uời lám: ir pollo mar alto longe; altum mare petere ac longius à terra recedere.
üôm, đùôm üôm: vrrar de tigre; ululatus tigris. hồm üôm: o tigre grita; ululat tigris. thăóc, rốu᷄, idem.
ướm: tomar medida; menſuro, as. ướm chên: tomar medida ao pè pera os çapatos; menſurare pedẽ ad calceos. ướm áo: prouar a cabaya; experiri ueſtem an aptam habeat menſuram. thử xem, idem.
üốn lưởi: adeſtrar a lingua nas palauras, enſayarſe repetindo muitas vezes pera dizer bem: aſſuefa linguam idiomati quem quis addiſcit, ſæpius repetendo ut rectè tandem loquatur.
ươn: couſa danada, ou que ſe vai danãdo: putris, e. putreſcens, ntis. cá ươn: peixe danado: piſcis corruptus. blái ươn: fruita podre: putreſcens aut corruptus piſcis. người ươn: homem que não preſta pera nada: homo flocci.
üống: beber: bibo, is. mê ăn üống: dado a comer e beber: auidus nimium in edendo & bibendo. üống nước lả: beber agoa enxeure: potari frigida. üống chè üống rượu: dado ao vinho: deditus uino & alijs huiuſmodi.
üổng, ép üổng: forçar, fazer força: uim inferre. bắt üổng, bắt bớ, idem.
ương: ſemear metendo n terra grão e grão: ſeminare committendo terræ ſingula grana. ương hột bí: ſemear combalengas deſse modo: cucurbitarum indicarum grana ſingula terræ committere.
uót mây: laurar rota: vimen indicum quod, rota, luſitani vocant cultro aptare ad ligandum.
uót, chót vót: figura piramidal: pyramidalis figura. vót, nhọn vất[đính chính 9], idem.
uợt roi: vara de dar no caualo: virga pro equo.
uớt, cái uớt: languinata, ou lança de ferro comprido: lãcea ferrum habens oblongum ad modum gladij.
uớt lên: tirar algũa couſa da agoa: extrahere aliquid
ex aqua: uớt gỗ tloi: apanhar lenha que vay polla agoa abaixo: extrahere decurrentia ſecundo flumine ligna.
ướt: molharſe: madefio, is. ướt mình: molharsſe o corpo, ſer humido: vdus, a, vm.
úp lếy: cobrir: cooperio, úp đày, idem. úp đầu: por as maõs na cabeça ao doente como pera rezar por elle: imponere manus ſuper caput ægroti.
út, con út: filho mais piqueno: minimus natu filius aut filia. em út: irmão ou irmãa mais piquenos: minimus natu frater aut ſoror.
uũ, quan uũ: mandarim de armas: armorum magiſtratus. thày uũ: mestre deſgrima: gladiatorij ludi magiſter. nghề uũ: profeſſar armas: arma profiteri.
uửa, tlứng uửa: ouo podre, goro: ouu᷄ vrinum. alij tlứng ꞗửa, u᷄. idem.
uực, tây uực: grande occidente: vaſta occidentalis plaga. thái uực, idem.
uực cưú người[đính chính 10] ta: acodir a alguẽ. ſubuenire alicui. binh uực ai, idem.
uun blo: ajuntar a cinza; congregare cinerem.
uưn tóc: cabello preto e denſo mas que dece: capillus aterſatiſque denſus, qui fluit ad humeros.
uừng, hột uừng: ſemente de gergelim: ſeſamæ ſemen. lồ uừng: gergelum: ſeſamum, i.
uửng, vide vơ uửng.
uươn vay[đính chính 11]: eſpriguiçarſe: pandiculor, aris.
uườn: horta, iardim: hortus, i.
uương, ꞗua: Rey: Rex Regis.
uuót, vide ꞗuót.
uượt biển: paſſar o mar: tranfreto, as. đi uượt: ir por mar: nauigo, as. đi tàu, idem.
u᷄, tlứng u᷄, vide uửa.
ú, cái ú: leicenço grande mortal como entraz: carbunculus, i.
uủ, đi uủ uang: andar bordejando: obliqua naui vela facere nunc ex vna parte paulo poſt ex alia.
- ▲ Gốc: ſơu được sửa thành ſỡu: chi tiết
- ▲ Gốc: jức được sửa thành sức: chi tiết
- ▲ Gốc: vấn được sửa thành vặn: chi tiết
- ▲ Gốc: váng được sửa thành vắng: chi tiết
- ▲ Gốc: aó được sửa thành áo: chi tiết
- ▲ Gốc: via được sửa thành vía: chi tiết
- ▲ Gốc: rươu được sửa thành rượu: chi tiết
- ▲ Gốc: uôi được sửa thành voi: chi tiết
- ▲ Gốc: vát được sửa thành vất: chi tiết
- ▲ Gốc: n ười được sửa thành người: chi tiết
- ▲ Gốc: ꞗai được sửa thành vay: chi tiết