Thơ Tản Đà/4
Hầu Giời
Đêm qua chẳng biết có hay không,
Chẳng phải hoảng-hốt, không mơ mòng;
Thật hồn, thật phách, thật thân thể,
Thật được lên tiên sướng lạ-lùng.
Nguyên lúc canh ba, nằm một mình,
Vắt chân dưới bóng ngọn đèn xanh.
Nằm buồn ngồi dạy đun nước uống.
Uống xong ấm nước, nằm ngâm văn.
Chơi văn ngâm chán lại chơi giăng,
Ra sân cùng bóng đi tung-tăng.
Trên giời bỗng thấy hai cô xuống,
Miệng cười mủn-mỉm cùng nói rằng:
« Giời nghe hạ-giới ai ngâm nga.
« Tiếng ngâm vang cả sông Ngân-hà.
« Làm giời mất ngủ, Giời đương mắng,
« Có hay, lên đọc Giời nghe qua. »
Ước mãi, bây giờ mới gặp tiên,
Người tiên nghe tiếng lại như quen.
Văn-chương nào có hay cho lắm,
Giời đã sai gọi thời phải lên.
Theo hai cô tiên lên đường mây,
Vù vù không cánh mà như bay.
Cửa son đỏ trói, oai giực-dỡ,
Thiên-môn đế-khuyết như là đây.
Vào trông thấy Giời, xụp xuống lạy,
Giời sai tiên-nữ dắt lôi dậy.
Ghế bành như tuyết, vân như mây,
Truyền cho văn-sĩ ngồi chơi đấy.
Tiên-đồng pha nước, uống vừa xong.
Bỗng thấy chư tiên đến thật đông.
Chung quanh bầy ghế ngồi la-liệt,
Tiên bà, tiên cô cùng tiên ông.
Chư tiên ngồi quanh đã tĩnh túc,
Giời sai pha nước để nhấp giọng.
Truyền cho văn sĩ đọc văn nghe.
« Dạ bẩm lạy Giời, con xin đọc. »
Đọc hết văn vần sang văn xuôi,
Hết văn thuyết lý lại văn chơi.
Đương cơn đắc ý đọc đã thích,
Trè giời nhấp giọng càng tốt hơi.
Văn dài hơi tốt ran cung mây,
Giời nghe, Giời cũng lấy làm hay.
Tâm[1] như nở dạ, Cơ[2] lè lưỡi,
Hằng-Nga, Chức-Nữ chau đôi mày.
Song-Thành, Tiểu-Ngọc[3] lắng tai đứng,
Đọc xong mỗi bài, cùng vỗ tay.
« Bẩm con không dám man cửa Giời,
« Những các văn con in cả rồi:
« Hai quyển Khối-Tình văn thuyết lý,
« Hai Khối-Tình-Con là văn chơi.
« Thần-Tiền, Giấc-Mộng văn tiểu-thuyết,
« Đài-Gương, Lên-Sáu văn vị đời.
« Quyển Đàn-Bà-Tầu[4] lối văn dịch,
« Đến quyển Lên-Tám nay là mười.
« Nhờ Giời, văn con còn bán được,
« Chửa biết con in ra mấy mươi. »
Văn đã giầu thay, lại lắm lối,
Giời nghe, Giời cũng bượch buồn cười.
Chư tiên ao-ước tranh nhau dặn:
« Anh gánh lên đây, bán chợ giời. »
Giời lại phê cho: « Văn thật tuyệt!
« Văn trần được thế, chắc có ít!
« Nhời văn chuốt đẹp như xao băng!
« Khí văn hùng mạnh như mây truyển!
« Êm như gió thoảng! tinh như sương!
« Đầm như mưa sa! lạnh như tuyết!
« Chẳng hay văn-sĩ tên họ gì?
« Người ở phương nào, ta chửa biết. »
— Dạ, bẩm lạy Giời, con xin thưa:
« Con tên Khắc-Hiếu, họ là Nguyễn;
« Quê ở Á-châu về Địa-cầu,
« Sông Đà núi Tản nước Nam-Việt. »
Nghe xong, Giời ngợ một chút lâu,
Sai bảo Thiên-tào lấy sổ xét.
Thiên-tào tra sổ xét vừa xong,
Đệ sổ lên trình Thượng-đế trông:
« Bẩm quả có tên Nguyễn-khắc-Hiếu,
« Đầy xuống hạ-giới về tội ngông. »
Giời rằng: « Không phải là Giời đầy,
« Giời định sai con một việc này;
« Là việc thiên-lương của nhân-loại,
« Cho con xuống thuật cùng đời hay. »
— Bẩm Giời, cảnh con thật nghèo khó,
« Trần-gian thước đất cũng không có.
« Nhờ Giời năm xưa học ít nhiều,
« Vốn-liếng còn một bụng văn đó.
« Giấy người, mực người, thuê người in,
« Mướn cửa hàng người bán phường phố.
« Văn-chương hạ-giới rẻ như bèo,
« Kiếm được đồng lãi thực rất khó.
« Kiếm được thời ít, tiêu thời nhiều,
« Làm mãi quanh năm chẳng đủ tiêu.
« Lo ăn lo mặc hết ngày tháng,
« Học ngày một kém, tuổi ngày cao.
« Sức trong non yếu, ngoài chen rấp,
« Một cây che chống bốn năm chiều.
« Giời lại sai con việc nặng quá,
« Biết làm có nổi mà dám theo.
— Rằng: Con không nói, Giời đã biết.
« Giời dẫu ngồi cao, Giời thấu hết.
« Thôi con cứ về mà làm ăn,
« Lòng thông chớ ngại chi sương tuyết. »
Vâng nhời Giời dạy, lạy xin ra,
Giời sai Khiên-Ngưu[5] đóng xe tiễn.
Xe giời đã chực ngoài thiên-môn,
Chư tiên theo ra cùng tiễn biệt.
Hai hàng lệ biệt, giọt sương rơi,
Trông xuống trần-gian vạn dặm khơi.
Thiên-tiên ở lại, trích-tiên[6] xuống,
Theo đường không-khí về trần-ai.
Đêm khuya, khí thanh, xao thưa vắng,
Giăng tà đưa lối về non đoài.
Non đoài đã tới quê trần-giới,
Trông lên chư tiên không còn ai.
Tiếng gà xao-xác, tiếng người dậy,
Giữa sân còn đứng riêng ngậm-ngùi:
Một năm ba trăm sáu mươi đêm,
Sao được mỗi đêm lên hầu Giời!
- ▲ Tâm 心 là tên một ngôi xao. Đây lấy nghĩa chữ tâm là lòng.
- ▲ Cơ 箕 cũng là tên một ngôi xao. Chữ cơ nguyên là cái mẹt, đây lấy nghĩa như là lè lưỡi.
- ▲ Song-Thành, Tiểu-Ngọc cũng là hai vị tiên, là thị-nữ của bà Tây-Vương-mẫu.
- ▲ Quyển Đàn-Bà-Tầu nay đã đổi làm Đài-Gương-truyện.
- ▲ Khiên-Ngưu tức tục gọi là xao Ngâu. Ngôi xao này giữ việc dắt trâu ở trên giời.
- ▲ Thiên-tiên là những vị tiên ở trên giời; trích-tiên là vị tiên đầy xuống ở trần-thế.