Nam Hải dị nhân liệt truyện/9
9*. — Tô-hiến-Thành
Tô-hiến-Thành là bậc trung thần đời vua Anh-tôn nhà Lý, tài kiêm văn, võ, có công đánh phá Ai-lao cùng rợ Ngưu-hống (bây giờ thuộc Hưng-hóa An châu). Lai nã bắt được đảng giặc Thân-lị, làm đến chức Thái-úy.
Khi ấy có quân Chiêm-thành thường vượt bể vào cướp bóc nhân-dân ở miền ven biển. Hiến-Thành phụng mạnh đi đánh, kéo quân vào đến nước Chiêm (bây giờ là Bình-định, Phú-an), đưa thư thiết trách chúa Chiêm, không giữ lễ phiên-thần chiều cống, lại bày tỏ điều lợi hại để chiêu dụ, chúa Chiêm sợ, phải sai sứ đem trân-châu phẩm-vật, vào cống hiến xin giảng hòa. Hiến-Thành mới phụng mệnh đem quân về.
Bấy giờ Thái-tử Long-Xưởng bị tội tư thông với cung phi, phải chuất phế làm thứ-dân. Vua Anh-tôn mới họp các tể-thần lại dụ rằng: « Ngôi thái-tử là cỗi rễ trong nước, nay Long Xưởng đã làm điều bất-đạo, trẫm muốn lập Long-Cán để nối đại-thống, nhưng e tuổi còn thơ ấu, sợ rằng không kham nổi chăng? » Vừa khi ấy quan nội nhân ẵm Long-Cán mới lên ba tuổi ra chơi, trông thấy khăn ngự của vua đội, nhất định đòi cho được, vua chửa kịp cho, thì lại càng khóc hét mãi lên. Vua phải hạ khăn xuống đưa cho, thì Long-Cán cả cười. Vua Anh-tôn lấy làm lạ, mới quyết định lập Long-Cán làm thái-tử. Bèn cho Tô-hiến-Thành làm Thái-phó, gia phong vương tước, để phù lập Long-Cán nối ngôi.
Khi Anh-tôn mất, Thái-hậu muốn lập Thái-tử cũ là Long-Xưởng sai đem vàng hối-lộ cho vợ Hiến-Thành là Lã-thị phu-nhân. Hiến-Thành nói rằng: « Ta là đại-thần, nhận tờ di-chiếu giúp ngôi ấu-chúa; nếu lại tham lấy của hối-lộ, bỏ vua này, lập vua khác, thì còn mặt mũi nào trông thấy đấng tiên-đế ở dưới suối vàng nữa ».
Thái-hậu lại vời Hiến-Thành đến khuyên dỗ trăm đường, Hiến-Thành nhất định không nghe, nói rằng: « Làm điều bất nghĩa mà được phú, quí, người trung-thần, nghĩa-sĩ không thèm làm. Phương chi lời đấng tiên-đế dặn lại hãy còn văng vẳng ở bên tai, tôi đâu lại dám cải lời; Thái-hậu lại chẳng nghe truyện Y-Doãn, Hoắc-Quang[1] đời trước à! » Thái-hậu khuyên dỗ mãi cũng không chuyển.
Khi Cao-tôn lên nối ngôi, Thái-hậu lại họp cả quần-thần lại để mưu phế, lập; các quần-thần điều tâu rằng: « Quan Thái-phó đã tuân tờ di-chiếu, lập ngôi ấu-chúa, chúng tôi không dám trái lời ». Bởi vì khi ấy Hiến-Thành quản cấm binh, phụ quốc-chính, hiệu lịnh nghiêm mật, thưởng phạt công bình, trong nước đều qui phục cả, cho nên không ai dám có mưu gì khác nữa.
Khi Hiến-Thành phải bệnh gần mất, có quan Tham-tri chính-sự là Vũ-tán-Đường thường ngày đêm xuống hầu hạ thuốc thang luôn; còn quan Gián-nghị đại-phu là Trần-trung-Tá vì bận việc ít khi đến. Một hôm Thái-hậu ra thăm, hỏi Hiến-Thành về sau ai có thể thay ông được? Hiến-Thành thưa rằng: « Có ngươi Trung-Tá ». Thái-hậu ngạc nhiên nói rằng: « Tán-Đường hầu thuốc thang luôn ở đây, sao ông không cử đến. » Hiến-Thành đáp rằng: « Ngài cốt hỏi người thay tôi để giúp nước, thì tôi cử Trung-Tá. Nếu ngài hỏi người hầu hạ, thì tôi mới cử Vũ-tán-Đường. » Thái-hậu khen là trung trực.
Hiến-Thành là bậc cố-mệnh nguyên-thần, hết lòng trung thành giúp ngôi ấu-chúa, thời bây giờ lấy làm ỷ-trọng; lại khéo xử lúc biến cố, chẳng chút chuyển di, người đời sau thường ví Tô-hiến-Thành cũng như ông Gia-Cát Vũ-hầu giúp vua hậu-chủ nhà Hán.
Chú thích
- ▲ Y-Doãn giúp vua Thái-giáp nhà Thương; Hoắc Quang giúp vua Chiêu-đế nhà Hán đều là ấu-chúa cả.