Họa hữu nhân Yên hà ngụ hứng

by Nguyễn Trãi

I - 其一

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
蓬萊弱水杳無涯 俗境低囬髮半花 雲外故居空蕙帳 月中清夢遶山家 心如野鶴飛天際 跡似征鴻踏雪沙 岩穴棲身何日是 天門回首五雲賒	Bồng lai Nhược thủy[1] diểu vô nha (nhai); Tục cảnh đê hồi phát bán hoa. Vân ngoại cố cư không huệ trướng[2] ; Nguyệt trung thanh mộng nhiễu sơn gia. Tâm như dã hạc phi thiên tế[3] ; Tích tự chinh hồng đạp tuyết sa[4]. Nham huyệt thê thân hà nhật thị ? Thiên môn hồi thủ ngũ vân xa[5].	Bồng-lai Nhược-thủy ở tận đâu đâu ; Cảnh tục loanh quanh tóc đã nửa bạc. Nhà cũ ở ngoài này, treo không trướng huệ ; Trong sáng trăng mộng nhẹ cứ luẩn quẩn quê nhà. Lòng như hạc nội bay xa bên trời ; Dấu như chim hồng trẩy xa đạp trên bãi tuyết. Ngày nào mới được về hang núi nương thân ? Quay đầu nhìn cửa trời, thấy mây ngũ sắc ở xa.

II - 其二

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
茆屋三間野水涯 少年剝洛舊紛華 得安份處仍隨分 未出家時且駐家 檻裡雲山無寵辱 城中軒冕總塵沙 葛翁一去今千載 丹灶寒煙歲月賒	Mão ốc[6] tam gian dã thủy nha (nhai); Thiếu niên bác lạc cựu phân hoa[7]. Đắc an phận xứ nhưng tùy phận ; Vị xuất gia thì thả trú gia. Hạm lý vân sơn vô sũng nhục ; Thành trung hiên miện tổng trần sa[8]. Cát ông[9] nhất khứ kim thiên tải ; Đơn táo hàn yên tuế nguyệt xa.	Ba gian nhà tranh ở bờ nước trong đồng nội ; Đã bỏ rơi cảnh phiền hoa cũ buổi thiếu niên. Được chỗ yên phận thì cứ tùy phận ; Chưa xuất gia thì hãy ở nhà. Trong hiên nhìn mây núi thì không có vinh nhục nữa ; Xe mũ ở trong thành thảy là cát bụi thôi. Cát ông đã đi đến nay là nghìn năm ; Bếp luyện đơn lạnh khói, năm tháng đã xa lắm.

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Bồng lai: núi tiên ở giữa biển Bột hải của Trung Quốc. Nhược thủy: sông ở miền Tây Trung Quốc, vì nhiều thuyết khác nhau không biết ở đâu nên người ta hay dùng để chỉ chỗ tiên ở
2. ▲ Huệ trướng: trướng huệ chỉ chỗ ở của người ẩn dật, dùng cỏ thơm bện thành, đây chỉ nhà ở quê quán
3. ▲ Chỉ lòng phóng túng tự do
4. ▲ Chỉ tung tích không định, như chim hồng ngẫu nhiên để dấu chân trên bãi tuyết rồi bay xa đi đâu, mà dấu chân trên bãi tuyết cũng mất
5. ▲ Ngũ vân xa: năm mây ở xa
6. ▲ Bản Dương Bá Cung chép là « Mão trúc », các bản khác chép là « mão ốc 茆 屋», nghĩa là nhà tranh
7. ▲ Câu đặt đảo: Đã thoát cảnh phồn hoa thời tuổi trẻ
8. ▲ Xe mũ thảy là cát bụi cả, tức là của chẳng có giá trị gì
9. ▲ Cát ông: tức Cát Hồng nhà đạo học có tiếng đời Tấn của Trung Quốc, từng luyện linh đơn, cho rằng có thể uống để thành tiên