Ấu học khải mông/Bài thứ mười sáu

←

Ấu học khải mông của Trương Minh Ký
Bài thứ mười sáu

→

第十六章
Đệ¹ thập² lục³ chương⁴
BÀI⁴ THỨ¹ MƯỜI² SÁU³

德 đức, đức. — 身 thân, mình. — 如 như (女 + 口) bằng, dường. — 意 ý (立 + 日 + 心) muốn. — 視 thị (示 thi, bảo, bày + 見) xem, coi, ngó. — 指 chỉ, (手 thủ, tay + 旨 chỉ, ngon) chỉ. — 潤 nhuận, nhuần. — 誠 thành, thiềng, (言 + 成 thành, nên), thiệt. — 必 tất, ắt. — 故 cố (古 cổ, xưa + 攴 bộc) nên, cho nên; cớ, cớ. — 體 thể (骨 cốt, xương + 豊 lễ) vóc. — 嚴 nghiêm, nhặc. — 廣 quản, rộng. — 胖 bàn, vóc, lớn. — 聞 văn (門 môn, cửa + 耳) nghe. — 甚 thậm, lắm, rất. — 出 xuất, ra.^[1]

曾¹ 子² 曰³ 十⁴ 目⁵ 所⁶ 視⁷ 十⁸ 手⁹ 所¹⁰ 指¹¹ 其¹² 嚴¹³ 乎¹⁴

Thầy² Tăng¹ nói³: chỗ⁶ mười⁴ con-mắt⁵ ngó,⁷ chỗ¹⁰ mười⁸ ngón-tay⁹ chỉ,¹¹ ấy¹² nghiêm¹³ vậy¹⁴.

富¹ 潤² 屋³ 德⁴ 潤⁵ 身⁶ 心⁷ 廣⁸ 體⁹ 胖¹⁰ 故¹¹ 君¹² 子¹³ 必¹⁴ 誠¹⁵ 其¹⁶ 意¹⁷

Giàu¹ trau² nhà,³ đức⁴ trau⁵ mình,⁶ lòng⁷ rộng⁸ vóc⁹ to¹⁰; nên¹¹ người-quân¹² tử¹³ ắt¹⁴ thành¹⁵ ý¹⁷ mình¹⁶.^[2]

Mầy muốn mua cái nhà nầy không? — Muốn. — Nhà ấy là của ai vậy? — Ấy là nhà của người tao biết đó. — Cha (với) anh mầy có nghiêm chăng? — Nghiêm. — Anh mầy nói chi. — Đều anh tôi nói là mắt chẳng nên coi sắc xấu, tay chẳng nên lấy vật gì của người khác. — Mầy muốn có ngựa chăng? — Tôi chẳng có bạc, chẳng mua ngựa được, cho nên chẳng muốn có. — Mầy coi nhà nầy tốt chăng? — Tốt lắm, cho nên có lời nói: kẻ giàu sữa sang nhà nó vậy. — Người ấy xinh tốt chăng? — Nó chẳng xinh tốt mà vợ nó là một người xinh tốt. — Chị em mầy thiệt lòng thiệt dạ chăng? — Không biết được. — Mầy muốn mua thịt dê nầy chăng? — Chẳng biết làm đi gì, nên chẳng mua đó. — Mẹ ngươi có dùng người đàn bà nầy chăng? — Có dùng nó. — Lòng người ấy tốt chăng? — Lòng nó tốt lắm. — Ai có lòng rộng vóc to? — Một mình người quân tử có đó. — Tao đọc mấy câu nầy cho mầy dịch đó: học trò (đệ tử) vào thời thảo, ra thời thuận. — Biết đạo đó chẳng bằng ưa đó, ưa đó chẳng bằng vui đó. — Ta chưa thấy kẽ ưa đức như sắc vậy. — Chẳng ai biết ta vậy vay! Kẻ biết ta ấy là Trời vậy. — Thấy lành dường chẳng kịp. — Người đều có một miệng mà có hai tai hai mắt, sao vậy? — Ấy lấy nghe nhiều thấy rộng mà chẳng nên nói nhiều vậy. — Tình cốt nhục khá lấy thương nhau sao? — Khá lấy thương nhau. — Người biết nhau có lòng thương nhau sao? — Có lòng ấy vậy. — Con gái tốt nầy có tình chăng? — Không có tình. — Người nầy là ai? — Là người tôi ưa vậy.

Chú thích

▲ Trò X! Chữ làm sao mà gọi là chuyển chú? — Thưa, những chữ như chữ nhạc, chuyển chú đọc lạc, vui; trí, hay, đọc tri, khôn. — Còn làm sao mà gọi là giã tá? — Thưa những chữ như chữ thi, thây; giã tá chữ nhơn, mà làm người nằm, mà làm ra thây người ta. Song le những chữ giã tá, xử sự, phải coi cổ văn, thì mới thấy rỏ.
▲ Trò K! Thử nhơn chi ái ngã dã bất như bỉ, nghĩa là gì? — Thưa, người nầy nó thương tôi vậy chẳng bằng kẻ kia. — Diệc như chi, nghĩa là gì? — Thưa, cũng như đó. — Còn, như chi hà? — Thưa, như đó sao?

[1] ▲ Trò X! Chữ làm sao mà gọi là chuyển chú? — Thưa, những chữ như chữ nhạc, chuyển chú đọc lạc, vui; trí, hay, đọc tri, khôn. — Còn làm sao mà gọi là giã tá? — Thưa những chữ như chữ thi, thây; giã tá chữ nhơn, mà làm người nằm, mà làm ra thây người ta. Song le những chữ giã tá, xử sự, phải coi cổ văn, thì mới thấy rỏ.

[2] ▲ Trò K! Thử nhơn chi ái ngã dã bất như bỉ, nghĩa là gì? — Thưa, người nầy nó thương tôi vậy chẳng bằng kẻ kia. — Diệc như chi, nghĩa là gì? — Thưa, cũng như đó. — Còn, như chi hà? — Thưa, như đó sao?

[1]

[2]