6. VUA CHIÊU-THỐNG NHÀ LÊ BỊ NHỤC BÊN TÀU. Vua Chiêu-thống theo Tôn sĩ Nghị vào thành Nam-ninh ở Quảng-tây, được ít lâu thì vua nhà Thanh sai các-thần là Phúc khang An ra thay Tôn sĩ Nghị. Khang An muốn giảng-hòa với Tây-sơn, bèn mời vua Chiêu-thống về Quế-lâm. Bấy giờ những quan cựu-thần nhà Lê là: Hoàng-thúc Lê duy Án 黎 維 桉, Đinh nhạ Hành 丁 迓 衡, Đinh lịnh Dận 丁 令 胤, Trần huy Lâm 陳 輝 林, Lê Doãn 黎 允, Lê Dĩnh 黎 潁, Phan khải Đức 潘 啟 德, Bế nguyễn Cung, Bế nguyễn Doãn 閉 阮 允 đều lục tục sang theo vua Chiêu-thống, vào ra mắt Khang An.
Khang An dùng Đinh nhạ Hành làm chức thủ-bị Toàn-châu, Phan khải Đức làm chức đô-tư Liễu-châu, còn thì tùy tiện an trí mỗi người một nơi. Duy chỉ có Lê duy Án, Trần huy Lâm, Lê Doãn, Lê Dĩnh về Quế-lâm theo vua nhà Lê.
Đến tháng tư năm kỷ-dậu (1789), vua tôi nhà Lê vào thành Quế-lâm, Khang An nói thác ra bảo với vua Chiêu-thống rằng: Trời đang mùa hè nắng nóng, sang đánh phương nam không tiện, nên để đến mùa thu mát-mẻ sẻ khởi binh. Vậy nhà vua nên gióng-giả dần bọn tướng-thuộc đi trước. Nhưng nhà vua hãy nên gọt đầu thay áo, làm như dáng người Tàu, để khi về nước, giặc không nhận được mặt. Việc hành binh phải nên biến trá, đợi khi thành công rồi lại theo tục nước mà ăn-mặc. Vua Chiêu-thống không ngờ là Khang An đánh lừa mình, bèn cùng với các quan cạo đầu gióc tóc và đổi y-phục.
Phúc Khang An bèn làm một tờ biểu tâu với vua nhà Thanh rằng: « Vua nước Nam là Lê duy Kỳ không có ý xin viện binh nữa, vua tôi hiện đã gióc tóc, thay áo, xin yên tâm ở lại nước Tàu, Vậy xin bãi binh đánh An-nam ». Ở trong lại có Hòa Thân tán-thành, bởi vậy vua nhà Thanh mới xuống chỉ bãi binh.
Vua nhà Thanh đã nghe lời bọn Phúc Khang An và Hòa Thân, và đã phong vương cho vua Quang-trung rồi, lại giáng chỉ triệu vua tôi nhà Lê về Yên-kinh[1].
- ▲ Bọn Lê Quýnh 黎 侗, Trịnh Hiến 鄭 憲 cả thảy đến 10 người sau cũng bị Phúc khang An gọi về Quảng-tây, rồi bắt đổi áo gióc tóc như