Trang:Viet Nam Su Luoc 1.djvu/70

Trang này đã được phê chuẩn.
58 — VIỆT - NAM SỬ - LƯỢC
 

Vua Lâm-ấp lúc bấy giờ là Phạm phạm Chí 梵 范 志 đem quân ra giữ những chỗ hiểm-yếu, ở bên này sông Đồ-lê (?) để chống cự với quân Tàu. Nhưng chẳng bao lâu quân Lâm-ấp phải thua bỏ chạy. Lưu Phương thừa thế tiến quân sang sông đuổi đánh, gặp đại binh Lâm-ấp kéo đến, có nhiều voi, thế rất mạnh. Lưu Phương bèn dùng mưu: sai quân đào hố lấy cỏ phủ lên, rồi sai quân ra đánh nhử, giả tảng bại trận. Quân Lâm-ấp đuổi theo được một quãng, voi sa xuống hố, quân-sĩ loạn cả. Khi bấy giờ quân Tàu mới quay trở lại lấy cung nỏ bắn, voi khiếp sợ xéo cả lên quân Lâm-ấp mà chạy. Lưu Phương cũng phải bệnh về đến nửa đường thì chết.


II. NHÀ ĐƯỜNG (618-907)

1. CHÍNH-TRỊ NHÀ ĐƯỜNG. Năm mậu-dần (618) nhà Tùy mất nước, nhà Đường 唐 kế nghiệp làm vua nước Tàu. Đến năm tân-tị (621) vua Cao-tổ nhà Đường 唐 高 祖 sai Khâu Hòa 邱 和 làm đại tổng-quản 大 總 管 sang cai-trị Giao-châu.

Từ khi nước ta thuộc về nước Tàu, chỉ có nhà Đường cai-trị là nghiệt hơn cả. Nhưng sử chép lược quá: thường cách hai ba năm mới chép một việc, chắc là những nhà làm sử nước ta sau cứ theo sử Tàu chép lại, cho nên mới sơ-lược như vậy.

2. AN-NAM ĐÔ-HỘ PHỦ. Năm kỷ-mão (679) vua Cao-tông nhà Đường 唐 高 宗 chia đất Giao-châu ra làm 12 châu, 59 huyện, và đặt An-nam đô-hộ-phủ 安 南 都 護 府 [1].

Nước ta gọi là An-nam khởi đầu từ đấy.

Mười hai Châu đời nhà Đường là những châu này:

1. Giao-châu 交 州 có 8 huyện (Hà-nội, Nam-định v.v.)
2. Lục-châu 陸 州 có 3 huyện (Quảng-yên, Lạng-sơn)
3. Phúc-lộc châu 福 祿 州 có 3 huyện (Sơn-tây)
  1. Nhà Đường lúc đó chia nhiều tỉnh bên Tàu ra làm Đô-hộ phủ như Tứ-xuyên Đô-hộ phủ, An-nam Đô-hộ phủ v.v. Vậy Đô-hộ là một chức quan chứ không phải là một chính-thể cai-trị các thuộc-địa như ta hiểu bây giờ.