Trang:Viet Nam Su Luoc 1.djvu/268

Trang này đã được phê chuẩn.
256 — VIỆT - NAM SỬ - LƯỢC
 

Binh-bộ 兵 部, Công-bộ 工 部 và Hình-bộ 刑 部. Lục khoa là: Lại-khoa 吏 科, Lễ-khoa 禮 科, Binh-khoa 兵 科, Hình-khoa 刑 科, Hộ-khoa 戶 科 và Công-khoa 工 科.

Quan lục bộ thì có Thượng-thư 尙 書 làm đầu, rồi đến tả hữu Thị-lang 侍 郞, Lang-trung 郞 中, Viên-ngoại-lang 員 外 郞, Tư-vụ 司 務.

Thánh-tông đặt thêm ra lục tự là: Đại-lý-tự 大 理 寺, Thái-thường-tự 太 常 寺, Quang-lộc-tự 光 祿 寺, Thái-bộc-tự 太 僕 寺, Hồng-lô-tự 鴻 臚 寺, Thượng bảo-tự 尙 寶 寺. Quan Lục tự thì có Tự-khanh 寺 卿, Thiếu-khanh 少 卿 và Tự-thừa 寺 承.

Ngài lại lập ra quan chế và lễ-nghi theo như bên Tàu. Các quan văn võ có phần ruộng đất, lại được tiền tuế bổng. Nhưng ai mà làm điều gì nhũng-lạm, thì đều phải nghiêm trị.

Ngài lại định lệ trí sĩ, cho các quan nội ngoại: ai làm quan đến 65 tuổi thì được xin về trí sĩ, còn những người làm nha-lại đến 60 tuổi cũng được xin về.

Trước vua Thái-tổ chia ra làm 5 đạo, có phủ, lộ, trấn, châu, huyện, xã. Đạo thì đặt quan Hành-khiển 行 遣, Tuyên-phủ chánh phó-sứ 宣 撫 正 副 使; phủ thì đặt Tri-phủ 知 府; lộ thì đặt An-phủ-sứ 安 撫 使; trấn thì đặt Trấn-phủ-sứ 鎮 撫 使; châu thì đặt Phòng-ngự-sứ 防 禦 使; huyện thì đặt Chuyển-vận-sứ 轉 運 使 và Tuần-sát-sứ 巡 察 使; xã thì đặt Xã-quan 社 官.

Thánh-tông chia nước ra làm 12 đạo là Thanh-hóa, Nghệ-an, Thuận-hóa, Thiên-trường, Nam-sách, Quốc-oai, Bắc-giang, An-bang, Hưng-hóa, Tuyên-quang, Thái-nguyên, Lạng-sơn. Mỗi đạo có tòa Đô 都, Tòa thừa 承 và tòa Hiến 憲. Tòa Đô thì có chánh phó Đô-tổng-binh 都 總 兵, coi về việc binh; tòa Thừa thì có Thừa-chính 承 政 chánh-phó sứ, coi về việc chính; tòa Hiến thì có Hiến-sát 憲 察 chánh-phó sứ, coi về việc hình.

Lại đặt ra chức Giám sát-ngự-sử 監 察 御 史 để đi xem xét công-việc ở các đạo cho khỏi sự nhũng-nhiễu.

Sau nhân có đất Quảng-nam mới lấy của Chiêm-thành lại đặt ra làm 13 xứ là Thanh-hóa, Nghệ-an, Sơn-nam (trước là Thiên-trường), Sơn-tây (trước là Quốc-oai), Kinh-bắc