sự, đem tất cả hơn 30 vạn quân sang đánh nước Nam, giả danh đưa Trần ích Tắc về nước, lập làm An-nam quốc-vương[1]. Lại sai Vạn-hộ Trương văn Hổ 張 文 虎 theo đường bể tải hơn 17[2] vạn thạch lương sang cấp cho quân-sĩ.
Qua tháng mười một, Thoát Hoan dẫn quân noi đường châu Khâm, châu Liêm đến châu Tư-minh; sai bọn Trương Ngọc 張 玉 lĩnh 2.000 quân coi việc chở lương-thực, khí-giới lại sai Trình bằng Phi, Áo lỗ Xích, mỗi người dẫn 1 vạn quân đi đường bộ; Ô mã Nhi, Phàn Tiếp suất lĩnh thủy-quân đi đường bể, đều tiến sang An-nam.
Quan Trấn-thủ ở biên-thùy phi báo về Thăng-long. Các quan xin tuyển thêm binh. Hưng-đạo-vương nói rằng: « Binh cốt giỏi, chứ không cốt nhiều, nếu nhiều mà không giỏi, thí-dụ như Bồ Kiên 苻 堅 có trăm vạn quân cũng không ích-gì! »
Nhân-tông sai Hưng-đạo-vương thống-lĩnh các vương-hầu, chia quân phòng-giữ các nơi.
Hưng-đạo-vương sai Trần nhật Duật 陳 日 燏, Nguyễn Khoái 阮 蒯 dẫn 3 vạn quân lên giữ mặt Lạng-sơn; sai Trần quốc Toản 陳 國 瓚, Lê phụ Trần 黎 輔 陳 dẫn 3 vạn quân vào giữ mặt Nghệ-an; tự mình thống đại quân ra giữ mặt Quảng-yên. Một mặt sai tiền quân lên gần châu Tư-minh chia ra đóng làm ba đồn: Sa, Từ, Trúc, để chống-giữ quân
- ▲ Có sách chép rằng: Thoát Hoan sang đánh An-nam lần thứ hai này có đem một tên hướng-đạo là Nguyễn Nhan 阮 顏, tên chữ là Nguyễn bá Linh 阮 伯 令, phạm tội trảm quyết, tình nguyện đi đánh để lập công chuộc tội. Cha tên Nguyễn Nhan là người Quảng-đông sang buôn bán ở nước Nam, lấy vợ ở làng An-bài, huyện Đông-triều đẻ ra Bá Linh, cho về Tàu học, thi đỗ tiến-sĩ, lại cao tay phù-thủy. Khi sang An-nam, nó dùng phép để giúp quân Nguyên. Sau Hưng-đạo-vương bắt được, đưa về chém ở làng An-bài, là quê mẹ nó. Tục truyền rằng khi tên Nguyễn Nhan chết rồi hồn nó bay hiện lên trêu-ghẹo đàn bà con gái, mà hễ ai phạm đến nó thì chết, cho nên gọi là Phạm Nhan.
- ▲ Sử cũ chép là 70 vạn thạch.
