Bởi đó nên ai cũng được biết tên cậu là cậu Jean, mà ông là ông lão thuyền chài mà thôi.
Tôi nghe tiếng cậu Jean tình-nguyện tòng-chinh, đem hôm sau tôi bèn đến nhà ông lão để mua tôm cá thay nhà tôi và xem tình-hình nhà ông lão nhân-thể.
Tôi vừa tới nơi thấy ông lão đương ngồi đếm sò, nhà xem vắng-vẻ, chỉ có cái tiếng dùi của ông lão dẽ sò mà thôi.
Tôi vào nhà nhìn lên trên vách thấy có một lá cờ treo trên, dưới có một khẩu súng cổ.
Tôi cho chính đó là cái dấu hiệu của cậu con ông lão đi tòng-quân đó. Tôi mới thư-thả mà hỏi ông lão rằng:
— Con nghe cậu cả nhà cụ tình-nguyện đầu-quân rồi có phải không?
Câu hỏi của tôi buột mồm ra mà tai chờ mãi không được nghe tiếng ông lão đáp. Tôi cũng không hỏi nữa, ông lão cứ nghiễm-nhiên ngồi đếm sò. Chợt cái, thấy dừng dùi lại mà nói rằng:
— Vâng, cũng mong cho thằng Jean nhà tôi nó được hết nghĩa-vụ đối với Tổ-quốc tôi.
Tôi nói rằng:
— Khẩu súng cổ ở trên vách kia là thế nào?
Ông lão rằng:
— Đó là của ông anh tôi để lại, anh tôi đánh trận mà chết.
Tôi rằng:
— Thế thì khẩu súng ấy sao lại đến tay cụ được!
Ông lão rằng:
— Lúc tôi mới 16 tuổi, trốn học ra đi lính, vào làm lính trống trong đội quân anh tôi. Nên khi anh tôi chết trận, tôi nhặt lấy khẩu súng còn sót lại ấy làm một vật kỷ-niệm vĩnh-viễn bi-thảm cùng với đời tôi cùng già.
Tôi rằng:
— Thế ra cụ cũng từng phen tắm đạn gội tên phải chăng?
Ông lão rằng:
— Vâng, tôi đi trận đã bị thương chữa mãi mới khỏi.
Nói xong cởi áo chìa vai ra cho tôi xem, vết thương hãi còn.
