Trang:Van de giao duc - Cong dung va gia tri cua van chuong.pdf/16

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 14 —

hoặc vì chủ-nghĩa trái tục, hoặc vì năng lực còn kém, hoặc vì địa-vị còn thua, mà không thể làm được những việc như các người trên kia nói, vạn bất-đắc-dĩ, mới phải mượn ba tấc lưỡi, làm bộ máy xoay đời, cậy một ngòi lông, làm khuôn lò nấu tục, mà các nhà lập-ngôn mới nảy ra Khổng-tử vì sao có lục-kinh?

Mạnh-Kha vì sao có thất thiên?

Nói cho đúng, thì sự nghiệp cũng chỉ có mấy câu nói mà thôi.

Mấy câu nói ấy, khi nín ở trong lòng, thì bảo rằng tâm, khi phun ra ở miệng, thì bảo rằng ngôn, ngôn không thể hết được, thì viết ra làm chữ, đã viết ra làm chữ, mới thành ra văn-chương, văn-chương chỉ là ngôn, mà ngôn lại gốc ở nơi tâm, vì trong lòng có nghĩ ra dường nào, thì miệng với bút mới phun nhả ra dường ấy.

Kinh Dịch có câu: xuất kỳ ngôn thiện, tắc thiên lý chi ngoại ứng chi; kỳ ngôn bất thiện, tắc thiên lý chi ngoại vi chi.