cũng không sao đủ hạt giống mà phát cho hết thảy các nhà làm ruộng trong Nam-kỳ được, bởi thế mới mở ra cuộc «đấu lúa» (Concours agricole), bắt đầu từ năm ngoái. Cuộc này mở ra là cốt để khuyến-khích các nhà làm ruộng, và lựa xem những thứ giống nào tốt thì Chính-phủ có thưởng và bảo dân mua về mà gieo, để cho hợp với khí-hậu, hợp với thổ-nghi, thì sau này lúa mới tốt được. Lựa hạt giống bằng cách thường thôi thì cũng được, nhưng mà lâu, cho nên Chính-phủ nghĩ cách dùng máy; kỳ đấu lúa năm ngoái, đã đem bày cái máy lựa hạt giống kiểu Marot cho công-chúng xem, thấy có kết-quả hay lắm, bèn gửi ngay sang Pháp mua 30 cái như thế, để cho các nông-gia dùng. Lại lập ra hai nhà máy lựa hạt giống nữa ở Mỹ-Tho và Cần-Thơ, có sức lựa đủ giống cho dân dùng được. Nếu nông-gia mình chịu mua những hạt giống đã lựa chọn kỹ lưỡng như thế về mà gieo, thì chắc hột gạo trong Nam-kỳ sẽ được lợi hơn và có giá-trị hơn bây giờ nhiều lắm.
3° Lập Hội Nông-Nghiệp tương tế. — Muốn sửa sang muốn khuyến-khích nghề làm ruộng cho mấy, nhưng nếu có ruộng đất mà không có tiền để mở mang những ruộng đất ấy ra, thì cũng chẳng làm gì được. Vậy muốn giúp cho các nhà nông có đủ vốn để sinh-lợi đất ruộng của mình ra được, Chính-phủ bèn lập ra « Nông phố ngân-quỹ » (Crédit agricole) cho người bản-xứ cũng tức là hội « Nông nghiệp tương-tế », đã 12 năm nay. Ban đầu cũng còn chưa ra gì, từ năm 1912, mới có một hội lập ra ở tỉnh Mỹ-tho, sau lần lần các hạt khác cũng noi gương ấy mà lập lên, cho nên bây giờ trong 20 tỉnh, đã có 11 tỉnh có hội « Nông-nghiệp tương-tế» rồi.
Hội này lập ra, thật có ích cho các nông-gia, thứ nhất là lúc lúa hạ mà cần tiền, đã chẳng đến nỗi phải bán non bán giá, mà lại tránh khỏi được những cái tệ « một vốn bốn lời » của bọn Hoa-Kiều cùng là mấy bác người mình giầu có tàn nhẫn nữa. Kể khắp cả Nam-kỳ, số tiền của các hội Nông-nghiệp tương-tế cho các nhà nông mới vay hay là vay lại, thì cả thảy tới một sốt iền
