Trang:Su Ky Tu Ma Thien 1944.pdf/93

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

cách lẩn-trốn! Của cải hao hụt không sao đủ được! Rồi kẻ quyên tiền thì được bổ quan! Kẻ nộp bạc thì được miễn tội! Phép tuyển-cử lần bỏ! Liêm-sỉ thôi coi thường! Võ-lực được tiến dùng... Phép thì nghiêm! Lệnh thì ngặt! Bọn bầy tôi mưu lợi bắt đầu có từ đấy...

Lời bình của Lâm Tây Trọng

Đời Hán-Vũ-Đế, Tang-Hoằng-Dương lĩnh chức Đại-Tư-Nông, mua của rẻ, bán của đắt để giữ bằng cho giá các hàng-hóa, gọi là phép « bình chuẩn ». Đây là một đoạn chép về chuyện đó. Đại ý tác-giả cho là: Quốc-gia vô-sự, đó là cái cớ nên giầu; Triều-đình bới việc, đó là cái gốc hại của! Do đó mà phong-tục trở nên xấu hoặc tốt. Thế nhưng Vũ-đế sở-dĩ ngông-nghênh, chính là vì kho-tàng đầy rẫy, không tiếc rẻ gì cho lắm! Kể ra cũng cùng một gốc bệnh với bọn quan, dân ganh đua xa-xỉ hồi bấy giờ! « Nhịn đau dễ mà nhịn ngứa khó », tức là nghĩa thế! Thử coi người viết nói về khi thịnh: Từ dân gian, rồi đến kho tàng, đến kinh-đô, tả kỹ từng tý. Khi nói

91