bất-quá chỉ làm được như Trần-Thiệp, như Hạng Võ mà thôi, chứ đương lúc các anh-hùng đua sức, đã dễ gì một mình chịu mạnh mà làm vua? Đoạn trên nói « chịu mạnh mau gấp », tỏ ra rằng Trần-Thiệp và Hạng-Võ nổi ên cũng là bởi mạnh trời, chỉ vì không phải bậc đại-thánh, nên không được làm vua đó thôi. Ý văn rất là khúc chiết.
Lời bàn của Kẻ dịch
Người đời xưa đọc Sử-Ký, cho rằng Tử-Trường bị tội oan, nên đối với nhà Hán rất là oán-giận. Bởi vậy, những đoạn bàn hoặc chép về các vua đời Hán, bên ngoài thì ra vẻ tán-tụng, mà bên trong thường hàm có ý mỉa mai!
Điều đó, tôi nghiệm ra quả có. Tức như đoạn này, tác giả tán Cao-Tổ nhà Hán là bực đại thánh sở-dĩ được làm vua là có trời giúp. Nhưng trời giúp là gì? Cái nghĩa sâu của nó tức như ta nói: « Chó ngáp phải ruồi! » Vì rằng: Theo quan-niệm của người xưa thì « Hoàng thiên võ thân, duy đức thị phụ », trời chỉ giúp nước có đức mà thôi! Vậy mà Cao-Tổ có đức gì? Một người
