Trang:Su Ky Tu Ma Thien 1944.pdf/60

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Buổi họp ở Mạnh-Tân, Chư-hầu không hẹn mà tới đến tám trăm, Vũ-vương còn cho là chưa được. Mãi sau mới đánh giết vua Trụ... Nhà Tần bắt đầu từ Tương-công. Thịnh từ Văn, Mục. Sau đời Hiến, Hiếu mới dần dần ăn lấn Sáu Nước. Hơn một trăm năm, đến Thủy-Hoàng mới gồm nuốt hẳn được đám dân đội mũ thắt đai...

Đức phải gây thế ấy, sức phải dùng thế kia, cho biết thống-nhất khó-khăn là như vậy... Nhà Tần đã làm vua rồi, lo chiến-tranh không ngớt, cho là vì có Chư-Hầu, vì thế không phong cho ai thước đất nào! Phá bỏ các thành to; hủy hoại giáo, mác; giết bọn hào kiệt, giữ gìn nền trị-an muôn đời! Vậy mà dấu vết đế-vương, nổi lên từ thôn-quê; góp sức đánh phá, dễ hơn là Ba Đời! Những lệnh-cấm của Tần hồi trước, vừa hay chỉ là để trừ bỏ những sự khó-khăn giúp cho người tài giỏi mà thôi! Cho nên phát-phẫn mà làm tức là bậc anh hùng ở đời! Nào Phải đâu « không sẵn đất thì không làm nổi vua! » Sách gọi là bậc đại-thánh, có lẽ là thế chăng? Há chẳng phải trời sao? Há chẳng phải trời sao? Phi bậc

58