II. TÁN VỀ BAN-KY NĂM ĐỜI ĐẾ.
Các học-giả phần nhiều nói đến năm đời Đế, kể đã lâu. Nhưng sách Thượng-Thư chỉ chép từ vua Nghiêu trở xuống. Mà những sách nói về vua Hoàng-đế thì văn lại không đứng đắn, các thày trong bọn xiêm-mũ khó mà nói được những chuyện đó. Những lời thày Khổng đáp Tể-Dư hỏi về đức và họ của năm vua đời Đế, nhà nho thường không tin...
Tôi đã từng Tây tới Không-Đồng, Bắc qua Trác Lộc, Đông xuống giáp bể, Nam vượt sông Giang, sông Hoài, đến những nơi mà các bậc già-cả, thường thường nhắc đến Hoàng-đế và Nghiêu, Thuấn, thì phong-tục và giáo hóa vẫn có vẻ khác. Tóm lại, gần đúng và không xa mấy với các sách đời xưa...
27
