tội này chăng! Mình hỏng không dùng được nữa rồi!
Khi lui về, lại nghĩ kỹ rằng:
— Chao ôi! Sách vở viết ra, thường là kẻ ẩn-thân muốn cho đạt được ý-nghĩ của mình... Xưa kia Tây-Bá giam ở Dữu-lý, bèn diễn giải Chu-Dịch; thày Khổng gặp nạn ở Trần, Sái, làm ra Xuân Thu; Khuất-Nguyên đầy đọa, viết phú Ly-Tao; Tả-Khâu-Minh mù lòa, mới có Quốc-Ngữ; Tôn-Tẫn cụt chân, liền bàn Binh-Pháp; Bất-Vi dời sang Thục, sách Lã-Lãm truyền đời; Hàn Phi tù ở Tần, sách Thuyết-Nan một mình bực-tức!... Ba trăm bài trong kinh Thi, phần nhiều là do các Thánh-Hiền phát phẫn mà làm ra cả! Những người ấy đều có những chuyện uất-ức ở trong lòng, mà đạo mình không sao đạt được, cho nên thuật việc xưa mà nghĩ đến người sau...
Nghĩ thế rồi, bèn thuật từ nhà Đào-Đường trở xuống cho đến đời Lân-Chỉ,[1] bắt đầu từ vua Hoàng-Đế.
- ▲ Đời Hán Vũ-Đế.
