mà dần-dà đã từ lâu... » Cho nên kẻ có nước mà không biết Xuân-Thu không được: Trước mặt có kẻ ton-hót sẽ không biết! Sau lưng có quân giặc cướp sẽ không hay! Kẻ làm tôi người ta mà không biết Xuân-Thu không được: giữ việc thường không rõ lẽ nên chăng; gặp việc biến, không biết lối tòng quyền. Làm vua, làm cha người ta mà không thông nghĩa Xuân-Thu, tất mang tiếng gây ra tội-ác! Làm tôi, con người ta mà không thông nghĩa Xuân Thu, tất hãm vào tội chết, mang tiếng cướp ngôi cả, giết người trên. Kỳ-thực họ đều cho thế là phải; làm đó mà không hiểu nghĩa. Rồi mang tai, mang tiếng mà không dám chối cãi... Chỉ vì không hiểu thế nào là lễ, nghĩa, mới đến nỗi vua chả ra vua, tôi chả ra tôi, cha chả ra cha, con chả ra con! Vua chả ra vua thì phạm. Tôi chả ra tôi thì đáng giết. Cha chả ra cha thì vô đạo. Con chả ra con thì bất-hiếu. Bốn điều đó là những lỗi lớn ở đời. Đem những lỗi lớn ở đời buộc cho, vậy mà nhận chứ không dám chối, cho biết Xuân-Thu là gốc lớn của lễ-nghĩa... Lễ nghĩa, để ngăn cấm trước khi việc chưa xẩy. Phép-
Trang:Su Ky Tu Ma Thien 1944.pdf/22
20
