Trang:Phe binh Nho giao Tran Trong Kim.pdf/48

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
46
PHE BINH NHO GIAO

hình như cũng hơi khó hiểu. Thấy cha mẹ mới nhóm có ý làm điều không phải thì can, khi can không được lại phải cung-kính mà theo, như thế, há chẳng là ngài bảo « những kẻ làm con phải theo cả điều không phải của cha mẹ khi mà can-gián cha mẹ không nghe »?

Tác-giả chừng nghĩ như vậy, cho nên cách một đoạn sau, ông ấy lại vơ mấy câu ở sách Khổng-tử gia-ngữ để bào chữa lại cho Khổng-tử:

« Cha có tránh-tử[1] thì không làm điều vô-lễ..... Cho nên con theo mệnh cha, há đã là hiếu? Chỉ có biết xét cái đáng theo mà theo, mới gọi là hiếu....»

Rồi đó tác giả tán thêm:

« Xem thế thì làm điều hiếu không phải cha làm thế nào con cũng theo. Có khi cha làm điều gì trái lẽ thì phải can-ngăn để cho cha không bị những điều lầm-lỗi. Ấy mới thật là hiếu ».

Sao mà rắc-rối quá chừng.

Nếu quả vậy, nếu quả Khổng-tử đã giậy học-trò như hai đoạn tác-giả nói đó, quyết rằng học-trò sẽ phải cãi lại.

Thì lúc này đã khuyên người ta: «Nếu can cha mẹ không được, lại phải cung-kính mà


  1. Người con biết can cha mẹ.