nhau như sau này. Song cứ như trên đã thuật thời có lẽ các nhà sư cùng các nhà nho trong nước ta đã học đạo Phật trong sách Tàu cho là không giống với đạo Phật của mình, có thế thật. Xưa nay người mình cứ hoặc ở danh-từ mà lấy phái Đại-Thừa (大 乘 = Mahâyana) làm trọng hơn phái Tiểu-Thừa (小 乘 = Hinayana), và trong khi xem kinh đọc sách thường hay ưa những kinh-sách của Đại-Thừa hơn là của Tiểu-Thừa. Thậm-chí có nhà tin rằng có theo Đại-Thừa mới tu-hành được đến bậc bồ-tát, theo Tiểu-Thừa thời chỉ đến được bậc la-hán mà thôi! Nhưng cứ ý-kiến các nhà bác-học ngày nay, thời phái Tiểu-Thừa giữ được chính-truyền đạo Phật hơn là phái Đại-Thừa, nên muốn khảo-cứu về đạo Phật thời phải bằng ở Tiểu-Thừa trước. Là bởi rằng từ khi Phật-giáo phân ra hai phái lớn thời phái Tiểu-Thừa cứ giữ y như lời Phật dạy, do các thày cả trong tăng-hội gọi là Thượng-tọa-bộ (上 座 部 = Sthavira) truyền lẫn cho nhau, không thêm bớt chút nào, nên các kinh-sách chép lại về sau thường vắn-tắt, gọi là « đoản-kinh », đối với kinh của Đại-Thừa gọi là « trường-kinh »; còn phái Đại-Thừa thời nhờ có mấy tay triết-học đại-danh thời bấy giờ như ông A-thấp-phộc-lũ-sa (阿 濕 縛 屢 沙 = Asvaghosa), Tầu dịch là Mã-minh-bồ-tát 馬 鳴 菩 薩, ông Na-già-ứ-thích-thụ-na (那 伽 閼 刺 樹 那 = Nagarjuna), Tầu dịch là Long-thụ-bồ-tát 龍 樹 菩 薩, phát-siển phần triết-lý trong đạo Phật, bàn rộng mãi ra, tư-tưởng cao-thâm siêu-việt quá, người đời sau không theo kịp, thành ra xuyên-tạc phụ-họa mà càng ngày càng mất chân-truyền vậy. Phái Tiểu-Thừa thời mãi đến sau này vẫn cứ giữ kinh-sách cũ, đời nọ truyền cho
Trang:Phat giao dai quan.pdf/98
— 96 —
