dân trong nước không được ai đi lại với Phật. Thậm-chí có một người vợ vua trước chỉ mạn phép thắp đèn cho Phật mà phải tội chém. Nhưng về sau vua hối-hận tội mình, cảm-phục đạo Phật, xin Phật độ cho, Phật cũng rộng lòng tha-thứ mà cho theo đạo. Tuy vậy mà Giáo-hội cũng đã vì việc vua phản-đối, qua một buổi khó-khăn. Kế đấy đến vua Ba-ti-nặc nước Kiều-tát-la lại bị nạn nốt: vua bị quan chưởng-binh trong nước bắt phải thoái-vị, lập con tên là Virudhaka lên kế ngôi, quan chưởng-binh xui đề-binh sang chiếm đất của họ Thích-già. Phật hết sức can-thiệp, không thể sao ngăn-ngừa được. Trông thấy quê cha đất tổ bị quân ngoài chinh-phục tàn-phá, nước diệt dân tan, mà không thể sao được, cực biết bao!
Phật nhập Nát-bàn. — Một đời Phật, hai-mươi chín năm làm ngôi Thái-tử ở trong cung cấm, sáu năm làm người khổ-hạnh ở chốn rừng sâu, bốn-mươi-lăm năm làm ông giáo-chủ truyền-giáo thuyết-pháp cho đời, đến tám-mươi tuổi thì dời bỏ cõi đời, sách Phật gọi là tịch-nhập nát-bàn. Bấy giờ Phật ở đất vua Ma-la (Malla) gần thành Cau-thi-na-kiệt (拘 尸 那 竭 城 = Kusinagara), trong một cái vườn có mấy gốc cây sa-la, (娑 羅 = Sâ-la), sách nói Phật bảo đệ-tử mắc cái võng dưới gốc cây, rồi nằm trên võng mà hóa. Lúc hóa thì có một mình A-nan là đệ-tử thân-tín phục-dịch bên mình. Trước khi tắt nghỉ còn độ cho người tên là Tu-bạt-đà (須 跋 陀 = Subhadra): thế là cho đến lúc cùng-tận cũng còn thi-hành cái chức-vụ ông Giáo-chủ vậy. Lạ thay! Phật đau vì đầy bụng; nguyên bữa trước có người thợ kim-hoàn mời Phật ăn cơm, có dọn
