muốn vò nát sách quăng đi. Hoạt giữ tay tôi lại, bảo:
— Sao Nam hay cáu thế? Nam phải hiểu rằng đọc sách là một cái thú rất thanh cao, nhưng hát cũng là một cái thú thanh-cao ngang-ngang thế. Mà nhờ giời, ta có thể hát bằng miệng, chứ không hát bằng con mắt, nghĩa là có tối hơn thế này, tiếng hát của ta vẫn biết lối ra như thường.
Nói xong, anh hát liền. Tôi tự-nhiên bật cười:
— Hoạt ạ, sao chưa bao giờ tôi thấy Hoạt tức-tối, chán nản, hoặc buồn rầu?
— Thì Nam tính: tức-tối, chán nản, buồn rầu có được ích gì đâu? Hồi thầy tôi còn sống thầy tôi bắt tôi viết câu này gián lên tường ngay trước chỗ tôi ngồi: « Gặp những cái khó chịu, những điều trái ý, những nỗi đau khổ ở đời, ta phải tìm cách mà chống lại; nhưng khi chống lại cũng không xong, thì chỉ còn một cách là mỉm cười mà nhận lấy ».
Hoạt để tôi ngẫm-nghĩ một phút, rồi nói tiếp:
— Thí dụ như hôm nay trời mưa, ta không đi chơi được, Nam có cáu kỉnh thì trời cũng cứ mưa. Còn tôi, tôi mỉm cười, đã đành tôi mỉm cười, thì trời cũng chẳng tạnh mưa đâu, nhưng mỉm cười dẫu sao cũng còn dễ chịu hơn cau mặt chứ?
