Trang:Nho giao Phu luc.pdf/58

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

60
NHO-GIÁO


người làm tôi đối với ông vua lúc ấy phải như thế. Đến đời nay cái quân-quyền đã biến đổi cái hình-thể đi rồi, giả sử Khổng-tử có sinh ra ở đời nay thì cũng theo cái nghĩa làm người đời nay mà đối với quân-quyền, chứ không như trước nữa. Đó là đúng với cái đạo tùy thời của Ngài.

Tôi cứ theo cái nghĩa-lý mà nói, còn việc lạ tai hay không, không phải là việc nghĩa-lý. Có khi ta thấy việc thuận tai, thuận mắt, mà vẫn là trái; mà việc lạ tai, lạ mắt, lại là phải. Vậy ta cứ việc phải mà theo. Chữ quân đổi ra chữ chủ cũng không hề gì, chỉ cốt xét xem cái nghĩa chữ quân có bỏ được hay không mà thôi, còn như không muốn dùng chữ ấy nữa, dùng chữ khác đồng nghĩa với nó, thì cũng không có việc gì là ngại-trở. Vậy việc ấy không phải bàn nữa.

4•) Khổng-giáo với khoa-học. — Trong các vấn-đề, có cái vấn-đề này quan-trọng hơn cả, thiết-tưởng nên bàn lại cho kỹ. Trước khi nói đến những điều của Phan tiên-sinh đã xướng lên, tôi xin phép bàn rộng ra cho rõ cái bản ý của tôi, rồi sau bàn đến những ý-kiến của Phan tiên-sinh mới minh bạch được.

Tôi không phản-đối khoa-học, vì khoa-học là cái hiệu-quả của sự cố-gắng chung