Trang:Nho giao Phu luc.pdf/24

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

26
NHO-GIÁO


xướng lên cái chủ nghĩa «souverain peuple» tức là dân giữ quân-quyền.

Khi nhân-chúng đã nhận cho một người, hay cho cả dân được giữ cái quân-quyền, thì người cả nước phải phục-tùng cái mệnh-lệnh những người đã được giữ cái quân-quyền ấy. Nếu không thì thành ra loạn. Người trong nước trung với cái quân-quyền đã định, là cái chính-thể vững, không trung với cái quân-quyền ấy là cái chính-thể đổ. Vậy nên tôi nói rằng: «Bất kỳ ở vào thời-đại nào, hai chữ trung-quân vẫn có nghĩa chính-đáng».

Phan quân đem hai chữ lập-hiến để bác cái nghĩa chữ quân. Vậy lập-hiến là cái gì? Có phải là những lời ước, định rõ cách thi-hành cái quân-quyền đó không? Người nào giữ cái cơ-quan nào, phải theo cái giới-hạn đã định.... hễ ngoài cái giới-hạn ấy là phạm tội. Người phạm tội ấy là bất trung với quân, thì người khác lại có quyền được trừng-trị. Vậy cái ý-nghĩa lập-hiến đời nay với cái ý-nghĩa của Khổng-giáo có khác nhau là bao nhiêu.

Tôi đã nói người học Nho-giáo phải đạt tới cái tinh thần mới hay, chứ đừng cố chấp theo từng chữ từng nghĩa vụn-vặt mà thành ra hủ-nho như ta đã trông thấy.

Tôi nói các xã-hội ngày nay chỉ đổi được cái danh mà không đổi được cái thực. Điều ấy là thật quả thế, chứ không phải là nói ngoa.