Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

208
NHO-GIÁO


Quí-minh: Có người hỏi rằng: Lúc hỉ nộ ai lạc chưa phát ra, cầu cái trung có được không?

Y-xuyên: Không được. Đã nghĩ đến cầu cái trung trước khi hỉ nộ ai lạc chưa phát ra, là nó đã phát ra rồi. Khi nó đã phát ra rồi, thì gọi là hòa, chứ không gọi là trung được.

Quí-minh: Quan học-sĩ họ Lữ[1] nói rằng Nên tìm cái trung ở trước khi hỉ nộ ai lạc chưa phát ra. Tin lời ấy chỉ sợ không có cái gì chắc-chắn. Vậy thì thế nào là phải?

Y-xuyên: Hãy xem lời ấy nói vào chỗ nào. Nếu nói phải tồn-dưỡng ở lúc hỉ nộ ai lạc chưa phát ra thì phải. Nếu nói cầu cái trung ở trước khi hỉ nộ ai lạc chưa phát ra, thì không phải.

Quí-minh: Học-giả đối với lúc hỉ nộ ai lạc phát ra, nên cố sức tài-ức ở lúc trước chưa phát ra, phải dụng công thế nào?

Y-xuyên: Lúc hỉ nộ ai lạc chưa phát ra thì còn có gì mà cầu. Chỉ bình nhật hàm-dưỡng là phải. Hàm-dưỡng lâu, thì hỉ nộ ai lạc phát ra, là trúng tiết.

Quí-minh: Thế là có cái trung lúc chưa phát ra và cái trung lúc đã phát ra à?


  1. Tức là Lữ Tổ-Khiêm