Hạo và Trình Di. Hai ông này mở nhà học ở đất Lạc-dương, cho nên hậu nho gọi phái của hai ông là Lạc-phái.
Trước Triệu Khang-tiết, Chu Liêm-khê và Trương Hoành-cừ đều bàn về sự biến hóa trong vũ-trụ và suy cái lý thuyết ấy mà nói đến luân-lý. Đến anh em họ Trình thì chỉ chuyên trị về mặt tâm tính và luân-lý mà thôi. Đó là cái đặc-sắc của Lạc-phái vậy.
TRÌNH HẠO
Trình Hạo 程 顥, tự là Bá-thuần 伯 淳 (1032-1085) người tỉnh Hà-nam bây giờ. Thủa 15 tuổi cùng với em là Trình Di đến học Chu Liêm-khê. Ông nói rằng: « Xưa đến thụ học Chu Mậu-thúc, thường cứ bảo tìm cái chỗ vui của đức Trọng-Ni và Nhan-tử, và vui ở việc gì. Từ lúc tái kiến Chu Mậu-thúc rồi trở về, thích ngâm phong lộng nguyệt, có cái ý « ngô dữ Điểm giã ».
Sau ông thi đỗ tiến-sĩ ra làm quan lịnh ở Tấn-thành. Tính ông rất thành thực, có đạo đức, nét mặt ôn-hòa, thuần túy. Học-trò và bầu-bạn theo ông hằng mấy mươi năm mà không ai trông thấy ông có dáng giận dữ bao giờ.
