Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

102
NHO-GIÁO


Cách tuyển-cử. — Cánh tuyển-cử thì nhà Tào-Ngụy lập ra khoa thi Ngũ-kinh, và phép chọn người chia ra làm chín phẩm. Việc tuyển-cử là chức-vụ của quan trung-chính, đặt ra ở các châu-quận. Hễ khi nào Lại-bộ lấy người, thì cứ theo đẳng-cấp của quan trung-chính đệ lên mà lấy.

Những người làm chức trung-chính là người giỏi, có kiến-thức, ở các địa-phương. Nhưng rồi sau lâu ngày thành ra tham-nhũng, thường cứ bởi sự yêu ghét, hoặc vì thế-lực mà thiên-tư cho những nhà có quyền-thế, chứ không biết phân biệt người hiền kẻ ngu. Bởi vậy Lưu Nghị 劉 毅 đời Tây-Tấn nói rằng: « Bậc hạ-phẩm không có kẻ cao-môn, bậc thượng-phẩm không có kẻ hàn-sĩ ».

Đến đời Đông-Tấn muốn chọn được nhân-tài, bắt những người đã được tuyển-cử phải thi để lấy hiếu-liêm và tú-tài. Lệ thi, thì trước thi sách luận, sau thi kinh nghĩa. Hễ ai thi hỏng, thì người chủ việc tuyển-cử phải cách chức.

Ở Nam-triều, nhà Tống định lệ: châu thì cử người tú-tài, quận thì cử người hiếu liêm. Người chủ việc tuyển-cử mà làm xứng chức hay không, thì được thưởng hay phải phạt. Đời nhà Lương đổi lại cách đặt quan trung-chính. Ở châu thì đặt chức châu-trọng, ở quận thì đặt chức quận-sùng, ở làng thì