Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

87
NHO-GIÁO


học-trò, san-định lại các sách vở đời trước và làm sách Xuân-thu để bày tỏ cái đạo của Ngài về đường chính-trị.

Hình giáng và đức-độ của Khổng-tử. — Sách Khuyết-lý tả rõ cái hình-giáng của Khổng-tử: Người cao lớn, có tướng ngũ lộ là: mắt lồi, lỗ mũi rộng, lộ hầu, tai bạt, hở răng. Mặt to và có những vạch như quả dưa chín. Bàn tay hổ, ngực rùa, râu rậm, mồm rộng, miệng nói tươi, đi nhanh.

Tính Ngài ôn-hòa, nghiêm-trang và kính-cẩn. Sách Luận-ngữ chép rằng: « Tử ôn nhi lệ, uy nhi bất mãnh, cung nhi an 子 溫 而 厲,威 而 不 猛,恭 而 安: Phu-tử hòa mà nghiêm, uy mà không dữ, kính-cẩn mà an-vui tự-nhiên ». (Thuật-nhi, VII). Lúc nào Ngài cũng ung-dung và bao giờ cũng có cái vẻ tự-nhiên vui-vẻ. « Tử chi yến cư, thân-thân như giã, yêu-yêu như giã 子 之 燕 居,申 申 如 也,夭 夭 如 也: Phu-tử lúc ở dưng, thì hình dáng khoan-thai, mặt mày tươi tỉnh ». (Thuật-nhi, VII). Thiên Hương-đảng trong sách Luận-ngữ tả rõ sự cử-chỉ của Ngài trong những khi ăn uống nằm ngồi, không bao giờ là không cầu lấy sự ngay chính kín đáo; lúc vào chỗ miếu-đường đối với vua với quan, lui tới rất kính-cẩn, điều gì cũng giữ cho hợp lễ phép, không dám sai một phân một li, để