Trang:Nam Hai di nhan liet truyen.pdf/50

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 50 —
Lại ra:

« Điểu tập chi đầu đàm Lỗ-luận: Tri chi vi tri chi, bất trí vi bất tri, thị tri! »[1]

Đối:

« Oa minh trì thượng độc Châu-thư: Lạc dữ tiểu lạc nhạc lạc dữ chúng lạc nhạc, thục lạc? »[2]

Lại ra:

« Lạc-thủy thần-qui đan ứng triệu, thiên số cửu, địa số cửu, cửu cửu bát thập nhất số, số số hỗn thành tam đại đạo, đạo hợp Nguyên-thủy thiên-tôn, nhất thành hữu cảm. »[3]

Đối:

« Kì-sơn minh phụng lưỡng trình tường, hùng thanh lục, thư thanh lục, lục lục tam thập lục thanh, thanh thanh ưởng triệt cửu trùng thiên, thiên sinh Gia-tĩnh hoàng-đế, vạn thọ vô cương. »[4]

Một khi bà Hoàng-hậu ở Tàu mất, vua Tàu sai ông Mạc-đĩnh-Chi vào đọc văn-tế. Đến lúc quì xuống cầm bản văn đọc thì chỉ thấy một tờ giấy trắng, có bốn chữ nhất (一) mà thôi. Đĩnh-Chi không nghĩ ngợi gì, đọc ngay rằng:

« Thanh thiên nhất đóa vân, hồng-lô nhất điểm tuyết, ngọc uyển nhất chi hoa, giao-trì nhất phiến nguyệt. Y! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết. »[5]

Bài văn ấy còn chép vào sử Tàu. Người Tàu ai cũng chịu tài ứng biến nhanh.


  1. Chim đậu cành đọc sách Luận-ngữ, có câu chi-tri... (Nghĩa là điều gì biết thì cho là biết, điều gì không biết thì cho là không biết, thế mới là biết). Có ý chê là tiếng nói như tiếng chim.
  2. Ếch kêu trong ao học sách Mạnh-tử, có câu: Lạc dữ... (Nghĩa là nhạc cùng với nhiều người vui nhạc cùng với ít người vui, thì đằng nào vui?) Có ý chê lại người Tàu nói như tiếng ếch.
  3. Con rùa sông Lạc báo triệu tốt, số giời chín, số đất chín, chín chín thành tám mươi mốt số, số số hợp thành ba đạo nhớn, đạo hợp với Nguyên-thủy thiên-tôn, bởi một bụng thành cảm cách lên.
  4. Con phụng núi Kì trình điềm hay, tiếng đực sáu, tiếng cái sáu, sáu sáu thành ba mươi sáu tiếng, tiếng tiếng suốt đến chín từng giời, giời sinh ra Gia-tĩnh hoàng-đế, cho muôn tuổi thọ dài lâu mãi.
  5. Một đám mây trên giời xanh, một giọt tuyết trong lò đỏ, một cành hoa vườn thượng-uyển, một vầng giăng ao Giao-trì. Than ôi! Mây rã, tuyết tan, hoa tàn, giăng khuyết.