21. — Bổn-phận ở với thầy (lúc thôi học rồi).
Lúc thôi học rồi, cũng như lúc còn học, bao giờ ta cũng phải yêu kính thầy và biết ơn thầy. Ta phải năng lui tới thăm nom (viếng), lỡ khi thầy đau yếu hay gặp hoạn-nạn, ta phải săn-sóc giúp đỡ.
Ta đừng bắt-chước những quân vô-hạnh làm nên chút danh-phận gì, gặp thầy cũ, lờ đi như không biết, lấy sự phải chào hỏi thầy làm xấu-hổ. Như thế là vong-ân bội-nghĩa rất đáng khinh bỉ.
Tiểu dẫn. — Giúp thầy trong lúc hoạn-nạn.
Xưa có ông Nguyễn-Đức-Đạt, người Nghệ-an, đậu thám-hoa,
làm tuần-phủ (vụ) tỉnh Hưng-yên. Phải khi trong nước biến
Học-trò góp tiền để giúp thầy.
loạn, để mất của kho hơn vạn quan tiền. Triều-đình bắt phải
bồi thường cho đủ số, không thì trị tội. May nhờ vì trước ông có
dạy được nhiều học-trò. Các môn-sinh nghe thấy thầy mắc nạn
như thế, liền bảo nhau góp tiền lại, kẻ ít người nhiều, cho đủ số
để giúp thầy. Ấy cũng nhờ bọn môn-sinh có nghĩa với thầy, mà
ông khỏi phải tội.
Giải nghĩa. — Vong-ân bội-nghĩa = quên ơn bội-bạc. — Bồi thường = đền lại. — Môn-sinh = học trò cùng học một trường.
Câu hỏi. — Lúc thôi học ta còn phải biết ơn thầy thế nào? — Các anh cho những học-trò quên ơn thầy là thế nào? — Xưa có ông quan gặp hoạn-nạn thế nào? — Học-trò làm thế nào để giúp thầy?
Cách-ngôn. — Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
