II. — Thưa, xét trong lịch-sử công-đức tổ-tiên ta nhiều lắm, không kể được hết, chĩ kể một vài việc rất to lớn củng đũ biết được.
I. — Nhửng việc rất to lớn thời như thế nào?
II. — Thưa, như nhửng việc nầy; đời trào nhà Trần có ông Trần-Hưng-Đạo-Vương tên là Trần-quốc-Tuấn ba lần đánh đuổi quân Mông-Cổ. Đời trào nhà Lê có ông Lê-thái-Tổ tên là Lê-Lợi hai mươi năm đánh với quân Minh đuổi sạch giặc ra ngoài nước ta. Đời trào Tây-sơn có vua Quang-Trung tên là Nguyển-Huệ đuổi sạch quân Mản-thanh.
Từ đời nhà Đinh ba lần đánh với Chiêm-thành, trải qua nhà Lý, nhà Trần, nhà Lê, nhà Nguyển, trước sau kể có ba mươi mốt trận đánh to mới lấy hết được nước Chiêm-thành. Đến đổi triều nhà Nguyển lại đánh vào đất Chơn-lạp mà lấy được cả đất Cao-mên. Vì công đức các bực tổ-tiên như thế, nước ta mới được to lớn đến bây giờ.
I. — Vậy thời con cháu ta bây giờ nên thế nào?
II. — Thưa, nên nhớ công-đức các tổ tiên mà yêu tiếc lấy nước ta, bởi vì núi sông nước ta đó rặt máu mũ của tổ-tiên ta rắc rưới khắp cả mọi nơi. Con cháu ta ăn trái nhớ kẻ trồng cây, trông thấy tấc đất tấc vàng nên ghi nhớ ơn đức tổ-tiên không bao giờ quên được.
Bài thứ mười
I. — Bây giờ nước ta còn hay không?
II. — Thưa thầy nước mất rồi!
I. — Trò nói lạ thế! Nước ta vẫn còn chớ! Thổ-địa đó, nhân dân đó, vẫn trơ trơ thế, có gì mà nói mất?
II. — Thưa, thầy nói thế lầm lắm! Nước mà có nước là chĩ vì có ba giống: nhứt là thổ-địa, nhì là nhân-dân, ba là chúa quyền (chúa-quyền nghĩa là quyền làm chũ), mà chúa-quyền
