HỒI THỨ I
Hoàng Phùng-Ngọc trên tiệc vịnh thơ.
Thạch Thuyền-sư trong chùa tặng phú.
Xưa nay có sách chính-sử thời tất có sách dã-sử, sách chính-sử truyền sự tin không truyền sự nghi, dã-sử thời truyền sự tin mà truyền cả sự nghi và truyền cả sự di-dật; cho nên những sự tai nghe mắt thấy chép ở trong chính-sử ai cũng biết thời không lấy gì làm lạ, còn những việc tai không nghe mắt không thấy, nếu chợt nghe thấy thời đều lấy làm kinh-dị bảo rằng tự người sau bịa đặt ra, không biết rằng thực cũng là việc tai nghe mắt thấy thật, những người không tin là chỉ vì tai mắt mình có chừng hạn không biết đến đó mà thôi. Như là ông Đại-Vũ có dựng cái bia ở núi Câu-Lũ chép những việc thần-quái, ông Chu-tử đến tận nơi tìm không thấy, bảo rằng không có việc ấy, kẻ hiếu-sự bịa ra đó mà thôi. Đến năm Gia-định đời Tống, có kẻ tiều-phu đưa người học trò nước Thục đến tận chỗ bia. lấy giấy in vào mặt bia được 72 chữ, còn khắc để ở quán Quì-môn. Thế mới biết những việc kỳ-quái trong thiên-hạ không có người nói ra thời không tài nào mà biết được, nếu nghe nói những việc tai mắt mình chưa từng trông thấy bao giờ cũng không thể bảo rằng không tin được. Huống chi ngoài chính-sử lại còn có phủ-chí, tỉnh-chí, huyện-chí, La-phù-chí, Xích-nhã ngoại-chí cũng tường chép cả, và những bậc dã-nhân cố-lão cũng nghe thấy cả, thế thời ai muốn biết những sự tân-kỳ, đều nên tin rằng chính-sử tuy không có chép việc ấy mà dã-sử thời có chép đủ cả vậy.
Nói về triều nhà Lý đời vua Nhân-tôn niên-hiệu Thái-Ninh thứ hai năm quí sửu (năm Hi-ninh thứ 6 đời vua Thần-tôn nhà Tống, lịch tây 1073) ở đất Lạc-thành châu Phong phủ lỵ Hạc-sơn quận Thanh-thụy có làng Trình-hương, cách về phía đông độ 50 dặm có thôn Đào hoa, bốn mặt đều non cao núi hiểm, ở giữa có khu đất phẳng, cây cối xanh-um, suối chẩy róc-rách, nước trong như lọc, dân cư có chừng độ mươi nóc nhà. đều dựa núi trông xuống nước, trồng các thức cây: đào, liễu, trúc, mai
