Trang:Duoi hoa (Ngoc le hon) 1.pdf/23

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

— 21 —

con tạo xoay vần, trong cơ lửa bén rơm gần ai hay^[1].

« Mành thưa thấp thoáng trăng mờ tỏ, gang tấc xem bằng mấy dậm khơi »! Mộng-hà dẫu có bà con với họ Thôi song người nhà họ Thôi có những ai thì chàng chưa được rõ. Tuy nhiên, chàng đã biết Bằng-lang bồ côi cha, thì sao lại chẳng biết Bằng-lang còn mẹ, huống chi chính miệng Thôi-ông cũng đã từng nói đến hai tiếng mợ Lê. Tuy nhiên, chàng dầu biết có nàng mà trạc tuổi, tài học mà nhan sắc nàng thế nào thì chàng chưa rõ cho lắm. Thường khi nghe lóng ở miệng thằng nhỏ, con hầu vô tình nói đến, thì chỉ biết rằng nàng hằng ngày vẫn giảng sách cho Bằng-lang nghe, cầm tay cho Bằng-lang viết, xong việc chỉ kim lại làm bạn với sách vở; có lúc vần phú câu thơ, mượn việc ngâm nga để làm trò tiêu khiển: trên bàn tập giấy ráp xếp cao đầy thước, bên giá sách vở chồng la liệt; cất dọn chỉnh tề, bầy biện thanh nhã, coi khác hẳn với các nơi gác gấm buồng hương^[2] Vì vậy, chàng biết nàng là một trang tài nữ, viết chữ than lau, đức hạnh đã không kém gì Âu-mẫu; làm thơ bông liễu tài hoa

▲ Những hạng đàn bà góa sớm, trừ một số ít đối với chồng có cái ái tình kiên cố lắm, còn thì nên đi lấy chồng thì hơn. Nếu không di lấy chồng, thì khó lòng khỏi có lúc bị hoàn cảnh cám-dỗ mà sinh ra bại hoại như Lê-nương này được. Than ôi! Luân lý Á-đông cũng không cấm gái góa lấy chồng, chỉ vì quan-niệm thủ-trinh đã thành ra cái « xích-vàng » rất vững của bọn đàn ông khéo đem khóa vào cổ bọn đàn bà; bọn đàn-bà biết nó là cái xích nhưng lại tiếc nó bằng vàng, muốn lấy chồng nhưng lại còn tham cái tiếng « tòng nhất. nhi chung », còn thích cái biển « tiết hạnh khả phúng », thành ra trong các gia-đình bất hạnh đã xẩy ra biết bao nhiêu những chuyện thương tâm. Vì vàng mà cam lòng đeo xích, vì cái danh-giá hão mà vâng chịu sầu khổ, có khi đến nhục nhã một đời; chung qui đến xích phải tháo, vàng phải phai, tấm thân đã dở dang mà danh giá hão cũng chẳng còn, cái ngu kể cũng đáng buồn cười vậy.
▲ Tôi không tin rằng nghe lóng mà biết được rõ ràng như thế. Tôi cho rằng sự đó tất phải hỏi dò tỷ mỷ mới biết được.

[1] ▲ Những hạng đàn bà góa sớm, trừ một số ít đối với chồng có cái ái tình kiên cố lắm, còn thì nên đi lấy chồng thì hơn. Nếu không di lấy chồng, thì khó lòng khỏi có lúc bị hoàn cảnh cám-dỗ mà sinh ra bại hoại như Lê-nương này được. Than ôi! Luân lý Á-đông cũng không cấm gái góa lấy chồng, chỉ vì quan-niệm thủ-trinh đã thành ra cái « xích-vàng » rất vững của bọn đàn ông khéo đem khóa vào cổ bọn đàn bà; bọn đàn-bà biết nó là cái xích nhưng lại tiếc nó bằng vàng, muốn lấy chồng nhưng lại còn tham cái tiếng « tòng nhất. nhi chung », còn thích cái biển « tiết hạnh khả phúng », thành ra trong các gia-đình bất hạnh đã xẩy ra biết bao nhiêu những chuyện thương tâm. Vì vàng mà cam lòng đeo xích, vì cái danh-giá hão mà vâng chịu sầu khổ, có khi đến nhục nhã một đời; chung qui đến xích phải tháo, vàng phải phai, tấm thân đã dở dang mà danh giá hão cũng chẳng còn, cái ngu kể cũng đáng buồn cười vậy.

[2] ▲ Tôi không tin rằng nghe lóng mà biết được rõ ràng như thế. Tôi cho rằng sự đó tất phải hỏi dò tỷ mỷ mới biết được.

[1]

[2]