được không? Mộng-hà đáp: Xin vâng. Ông già liền gọi người nhà, bảo hỏi « mợ Lê » lấy thìa khóa vào quét dọn phòng sách. Mộng-hà cũng hối phu-trường về trường lấy hành-lý, đêm ấy chàng nghỉ ngay ở nhà ông già.
III. — DẠY TRẺ
Muông xanh mây trắng, biến đổi không thường; gió mát trăng trong, lữa lần mấy chốc. Người xưa bảo hai chữ « Nhân Duyên » của nhà Phật, đủ bù cho chỗ khuyết điểm ở trong sách thánh-hiền. Người đời gập gỡ dâu chẳng là duyên, duyên chưa đến thì cầu không xong, duyên đã đến thì tránh không được. Mộng-Hà nhà ở Hổ-phụ, bỗng sang Rong-hồ, đã nhận nhời làm chức ông thầy, lại ở trọ dậy giùm đứa trẻ, lại chẳng phải là duyên đó sao. Tuy nhiên, chàng dù cho thế là duyên, mà duyên của chàng thực thì chưa đến. Nửa tháng bơ vơ, mùi sầu nếm trải: mười phần tịch mịch, nỗi giận chất đầy; bất đắc dĩ mà phải đem tình gửi hoa, đem tình gửi hồn hoa, rồi nhặt hoa, rồi chôn hoa rồi khóc hoa bao nhiêu thứ kỳ tình mới đem lại bao nhiêu duyên kỳ ngộ. Ba thước mồ hoang, năm canh thoảng đến; nửa vừng trăng sáng, đôi lòng cùng soi. Một đêm thương nhớ ngậm ngùi. Trăm năm hận lấp sầu vùi tự đây. Mông-mênh bể khổ nước đầy, đem mình deo xuống biết ngày nào lên...
Trăng ròm cửa sổ, gió lọt mành thưa, trên cánh song the, tờ mờ in một bóng người, thuỷnh thoảng lại nghe tiếng than dài thở ngắn. Lạ thay! người nhà ai thế, mà lại chịu canh tàn ngồi nhẫn, sầu khổ một mình? Người ấy bấy giờ dang ngồi dưới ngọn đèn tàn, lấy tay tỳ má, mặt tần ngần như có điều chi bận nghĩ, hai gò má còn đầm đìa nước mắt, vẻ người ủ dột, thật chẳng khác chi đóa hoa lê nở giữa trời mưa. » Chỉ thấy lệ đầm ướt, chẳng hay lòng giận ai? » Nàng buồn dễ ai người hay, mà nàng khóc dễ ai người trông thấy? Một lát trong màn nghe có tiếng trẻ khóc. Nàng gạt nước mắt đứng rậy, vào màn ru con. Mãi
