lạc vào vườn Đại-Quan, chịu đủ mọi đường khổ não mất thôi. Chàng biết bạn nói trêu mình, mỉm cười không đáp. Biết đâu chỉ mấy năm trời, mà lời nói bỡn kia đã thành ra sự thật; Tờ hoa thắm lệ đã vì ai mà giắt mối tơ mành...
Mười năm lận đận phong trần, quyển vàng nỡ để lữa lần ngày xanh. Chàng dù coi rẻ công danh, song cũng thi khóa sinh hai lần, lần nào cũng trượt cả, vì vậy lòng thường uất ức, thế nhưng học tài thi phận kêu mà ai thương. Gặp lúc nhà nước đổi phép thi, các bọn thanh niên đều theo nhau bỏ cũ theo mới. Chàng cũng vào học ở trường sư-phạm Lưỡng-giang, khi tốt nghiệp đứng vào hạng tối ưu, bây giờ mới hai mươi tuổi. Khi ấy người hị hứa gả về họ Dương ở Hoằng-nông, đã làm lễ cưới; Kiếm-Thanh lấy vợ, đã sắp sửa có con. Cha mẹ muốn cho các con, như đũa có đôi, cũng toan tìm nơi xứng đáng cho chàng, song chàng không bằng lòng, hỏi không nói, mà hỏi gặng thì lại rưng rưng nước mắt. Cha mẹ tưởng chàng đã có nơi yêu vụng dấu thầm, cho người hỏi rò các bạn thân, song mãi không ra manh mối thì lại càng lấy làm lạ. Kỳ thực thì tâm sự của chàng thế nào, hồ dễ đã rỉ răng cùng ai được. Nghiêng nước nghiêng thành, tìm đâu cho thấy? Mộng hồn lận đân, ai người đồng tâm? Một mảnh tình si, chàng những muốn được một người đa tình nhất trong thiên hạ mà thờ, đâu có dám đem mắt tục mà tìm hoa giữa chợ, vì điều đó là điều quan hệ đến hạnh phúc suốt cả một đời, có thế luộm thuộm được đâu.
Chẳng bao lâu, người cha từ trần, cửa nhà sa sút. Kiếm-Thanh sang chơi vùng Mân, Sở, Mộng-hà ở nhà buồn lắm, cũng muốn tìm cách sinh nhai bằng bút nghiên. Vừa hay có người bạn học viết thư đến, mời giùm cho một nhà trường ở Rong-hồ. Chàng không muốn đem thân làm nghề gõ đầu trẻ; nhưng bà mẹ thì vì ở Rong-hồ có một nhà bà con xa họ Thôi, đã bẩy, tám năm tin tức không thông, cứ dục chàng nhận lời để tiện
