Modò pro et copulativa ; v. g. Đức Chúa bà Maria cùng ông thánh Giu de, domnia sancta Maria et sanctus Joseph. Modò pro an, aut, vel ;" gặp cùng chăng ? occurristi an non vel non ? muốn cùng chẳng muốn, thì cũng phải làm, velis an nolis, oportet te facere.
Cũng, quandofque accipitur pro pariter, quoque, etiam, æquè ; v. g. cũng phải tai hại, incidit quoque, vel etiam, &c. in calamitatem, damnumve, quandofque pro ac ; v. g. cũng như, ac si ; cũng giống vel cũng dường, perindè ac. Cũng như thể, vel cũng dường như, perindè ac si. Cũng giống như, idem. Cũng et một præcedentibus, deindè aliquo nomine subsecuto, postremò posito pronomine ấy vel nầy, tùnc cũng æquivalet idem, eadem, &c. một pronomini, unus, a, um ; ấy vel nầy pronomini, is, ea, id, compositæ cum voce dem ex idem, eadem, &c. v. g. cũng một lẽ ấy, una eadem ratio. Cũng một người ấy, unus idem homo ; ấy et nầy in hoc à se differunt, quod nầy dicitur de præsenti, ấy verò de re remotâ vel præteritâ. Si non fuit mentio rei de quâ agitur, tùnc hæ duæ non exprimuntur : v. g. cũng một đạo, una eadem religio, aut legio ; unius ejusdem religionis vel legionis. Cũng một nước, unum idem regnum, unius ejusdem regni.
Cũng, ante nữa vel vuối verò postpositæ, interjectis quibusdam vocibus, tufnc prior æquivalet particulis et, que, etiam ; posteriores autem æquivalent particulis simul vel atque compositis, et pro præterèa acceptis : v. g. vốn thật là Chúa, song khi ra đời cũng thật là người nữa, essentialiter est Deus verus, sed quandò incarnatus est simulque verus homo, atque etiam verus homo, simul et verus homo. Verba huic particulæ cũng postposita, quandòque fiunt conditionata et æquivalenter posita in subjunctivi imperfecto, illaque æquivalet particulæ quidem ; v. g. tôi cũng muốn, ego quidem vellem ; cũng chịu, paterer, eris, &c. sustinerem, es, &c. quidem.
Dầu, aliquandò sumitur pro quamvis, esto, sicut. Dầu mà, dầu cho : v. g. dầu Chúa để tôi khó khăn hèn hạ, thì tôi cũng làm tôi tá Chúa ; quamvis tu Deus permittas me esse pauperem et abjectum, ego etiam tibi Domine serviam. Dầu cho em làm sự chẳng lành, thì anh cũng chẳng chấp, esto quod mi frater facias rem non bonam ego etiam nec imputem. Aliquandò pro sivè ; v. g. dầu muốn dầu chẳng, sivè velit sivè nolit ; aliquandò pro si ; v. g. ví dầu Chúa chẳng giúp, supposito si non adjuvet Deus ; aliquandò pro ad seu secundum ; v. g. dầu lòng. ad libitum, voluntatem, arbitrium. Mặc dầu, idem ; quandò dầu vel dầu mà in alicujus membri initio, mặc lòng verò in fine sunt collocatæ ; tùnc posterior æquivalet particulæ etiam, prior autem particulæ si compositæ ; v. g. dầu mà phải chết mặc lòng, etiam si oporteat mori.
Dẫu, quamvis, dẫu mà, idem.
Dễ, quandofque accipitur pro facile ; quandofque ironicè pro difficile, ægrè ; quandòque pro num, an, v. g. dễ đâu Chúa chẳng biết ? nùm Deus non cognoscit ? hæc pro num sumpta, particula est magnæ modestiæ et linitatis ejus qui loquitur ; chớ verò est alicujus emphasis aut asperitatis.
Dĩ, usque ad, sinica est, semper cum sinicis adjunctis, v. g. dĩ hạ, usque ad infimum, seu ad anum omnes.
Do, interdùm accipitur pro causa ; v. g. do nào, quâ causâ ? do hà, idem. Interdùm pro quoniam ; v. g. do năm nay có lệnh vua truyền ; quoniam hoc anno est regis edictum divulgatum.
Dối, modò pro falso ; ut nói dối, falsò loqui, vel mentiri. Modò pro perfunctoriè ; ut làm dối, perfunctoriè agere.
Dưới, aliquandò pro subter, infra ; v. g. dưới trời, infra cælum ; aliquandò pro in nempè in inferiori loco ; v. g. dưới thế, in mundo, dưới đời, idem, sic dicitur relativè ad cœlum, quod in superiori loco positum est, dicitur etiam trên đời, idem, relativè ad inferum, qui in inferiori loco situs est. Dicitur quòque trong đời, idem, relativè ad utrumque eorum. V. Xuống.
Dường, quandòque pro tanquam, quasi, similis vel perindè ; v. g. dường con nít, tanquam puer, similis puero. Dường như, perindè si. Cũng dường bằng, perindè ac si. Quandòque pro modus, quantitas vel similitudo ; v. g. dường nào, qui modus, quo modo, quâ qualitate, seu qualiter. Dường bao, idem. Dường nầy, isto modo. Có dường, est modus in rebus. Ví dường, in similitudinem, in modum. Sánh dường, idem.
Đà vel đã, aliquandò est particula designans tempus præteritum, sic æquivalet particulæ jam : v. g. đã chết, jam mortuus. Đã rồi, jam absolutus, vel absolutè, jam perfectus, vel perfectè omninò ; aliquandò sumitur pro priùs vel primò : v. g. để cho tôi nói đã, permitte ut ego loquar priùs. Khoan đã, expecta primò. Aliquandò ex-
