Trang:DaiVietsukytoanthu1.pdf/124

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
126
NGÔ SĨ LIÊN

về Thương Ngô, tức Ngô-châu ngày nay. (K. Đ. V. S. cuốn II)

(3) « Hậu-Hán-thư: Năm đầu hiệu Kiến-Vũ, Nhâm-Diên được triệu cho làm Thái-Thú Cửu-Chân. Tục Cửu-Chân không biết cầy cấy..., thường đong thóc ở Giao-Chỉ và thường bị túng thiếu. Diên bèn sai đúc các đồ làm ruộng, dậy cho khai khẩn. Mỗi năm ruộng mở thêm rộng, trăm họ được no đủ. Lại dân Lạc-Việt không có lễ giá-thú! Diên bèn sức các thuộc-huyện, cho trai từ 20 đến 50 tuổi, từ 15 đến 40 tuổi, đều sóng tuổi mà lấy nhau. Kẻ nào nghèo không đủ lễ cưới, thì bắt các quan đầu huyện trở xuống, đều bớt bổng lộc để giúp... Năm ấy gió, mưa phải thời, mùa màng được lớn. Kẻ sinh con từ đó mới biết có họ, đều nói: « Làm cho chúng ta có đứa con này chính là ông Nhâm. » Phần nhiều đặt tên con là Nhâm... Người Cửu Chân lập đền thờ sống ông, khi ông bị triệu về. Lại về đời Hán Bình đế, Tích Quang làm Thái Thú Giao Chỉ, đem lễ-nghĩa dậy dân. Năm đầu hiệu Kiến-Vũ được phong làm Diêm-Thủy-hầu. Dân Lĩnh-Nam theo phong-tục Trung-Hoa, bắt đầu từ hai người ấy ». Lời phê của vua Tự-Đức: « Triệu Đà vốn người Tầu, trị nước, truyền đời đã ngót trăm năm. Xem bức thư Đà trả lời Văn Đế thì là người vốn có học-thức. Có lẽ nào lại chưa biết dậy dân cầy cấy, cưới xin,