Kim khảo:[1] « Dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm, » tằng kiến ư thiên-vạn nữ-nhi chi nghị[2]; bất-tri hà-sở-thủ ư anh-đồ,[3] nhi quyến-luyến nhược-thị rư?[4]
Thí vị trần chi, dĩ quan xuân-hoài tình-tự.[5]
Bài làm trả lời (Bảng-nhỡn Lê-quí-Đôn)
Em nghe rằng: Sen ngó đào tơ, may gặp hội hôn-nhân chi phải lứa; chả chim cơm trắng, vẫn là mong giải-cấu chi tốt đôi; chọn mặt gửi vàng, dẫu ý ai cũng vậy.
Nay nhân sách hỏi, mà lược bày ra:
Trộm nghĩ rằng: Rồng bay còn đợi đám mây, bắn bình Tước[6] phải đợi tay anh-hùng. Lấy chúng tôi chi má đỏ hồng-hồng, răng đen nhưng nhức, chẳng những muốn cô-tú, dì-nho chi dự[7] vẫn là mong chồng loan vợ phụng chi chung tình. Nếu mà cú đậu cành mai, thời công trang điểm chẳng hoài lắm ru? Vậy nên sớm gửi tơ duyên, ai là chẳng kén chọn ngọc đá, vàng thau, chi lừa lọc?
Nay xét phương-ngôn, chị em bạn gái nói truyện rằng: « Chẳng tham ruộng cả, ao liền, tham về cái bút cái nghiên anh-đồ ».
Ý trộm nghĩ rằng: Ngọc còn đợi giá, vàng chẳng lộn thau; cây đỗ-quyên rèm sâu, quyết chẳng nỡ mang làm cọc giậu. Ả Hằng-nga cung cấm, hẳn không thèm bạn với lái buôn; cam-đường với quả quít-hôi, cũng cân nhắc ư ba đồng một, một đồng đôi chi giá.
Thử ngó coi: Ruộng sâu ao cá, chàng nông kia chi trọc-phú những khoe giàu; song Vương-Khải Thạch-Sùng đã từng đấu-phú, rồi cũng giương mắt ếch ư của-đời người-thế chi thu.[8]
- ▲ Là: Nay xét.
- ▲ Là: Từng thấy muôn nghìn người con-gái chê anh học-trò như vậy.
- ▲ Là: Không biết chuộng anh đồ về nỗi gì?
- ▲ Là: Mà quyến-luyến như thế rư?
- ▲ Là: Thử bày tỏ ra, để xem lòng xuân tình tự.
- ▲ Tước là con công. Họ Đậu có người con gái đẹp, muốn kén rể, mới vẽ con công vào bình-phong, bảo rằng ai bắn tin mắt con công thì gả cho. Sau ông Lý-Uyên bắn tin lấy được người con gái ấy.
- ▲ Dự nghĩa là tiếng khen.
- ▲ Thu nghĩa là lúc.
