Tự thuật (Lê Thánh Tông, chữ Hán)

Xem tác phẩm có tựa đề tương tự tại Tự thuật.
Tự thuật - 自述  (1497) 
của Lê Thánh Tông

Sử chép, tháng giêng năm Đinh Tị (1497), nhà vua ốm nặng, biết khó qua khỏi, ông bèn tựa ngọc kỷ mệnh cho thái tử Tăng (Lê Hiến Tông) lên nối ngôi và làm bài thơ tuyệt mệnh này. Đây là bài thơ cuối cùng trong đời ông. Ông mất ngày 29 tháng giêng năm Đinh Tị (1497). Qua bài này, tâm tư nhà vua rất trong sáng, khảng khái; nhận thức cuộc sống như những nhân sĩ, những thi sĩ bình thường; coi cuộc đời rút cục như giấc mộng, không hề có giọng "kẻ cả dạy đời".

Nguyên văn chữ Hán Phiên âm Hán Việt Dịch nghĩa

五十年華七尺軀
剛腸如鐵卻成柔
風吹窗外黃花謝
露浥庭前綠柳癯
碧漢望窮雲杳杳
黃梁夢醒夜悠悠
蓬萊山上音容斷
冰玉幽魂入夢無

Ngũ thập niên hoa thất xích[1] khu,
Cương trường như thiết khước thành nhu.
Phong xuy song ngoại hoàng hoa tạ,
Lộ ấp đình tiền lục liễu cù.
Bích hán vọng cùng vân diểu diểu,
Hoàng lương[2] mộng tỉnh dạ du du.
Bồng Lai sơn thượng âm dung đoạn,
Băng ngọc u hồn nhập mộng vô.

Tấm thân bảy thước đã năm mươi tuổi,
Lòng cứng như sắt cũng hóa thành mềm.
Gió thổi ngoài cửa sổ khiến hoa vàng tàn tạ,
Sương đẫm trước sân, khiến liễu biếc héo gầy,
Nhìn tít trời xanh, mây bay mờ mịt,
Giấc mộng kê vàng chợt tỉnh, lòng vời vợi lúc đêm khuya.
Trên đỉnh Bồng Lai, giọng nói dáng người đã khuất,
U hồn băng ngọc đã vào giấc mộng hay chưa?

   




Chú thích

  1. Thất xích: Tức bảy thước ta ngày xưa, khoảng hai gang tay, bảy thước khoảng 1 mét rưỡi
  2. Hoàng lương: Giấc mộng kê vàng. Lư Sinh người thời Đường, một hôm gặp một đạo sĩ rút trong túi ra một cái gối, bảo Sinh gối đầu lên ngủ sẽ được như ý. Sinh nghe theo. Lúc ấy chủ nhân đang nấu nồi cháo kê. Sinh ngủ thiếp đi, mơ thấy mình lấy con gái nhà giầu, đi thi đỗ tiến sĩ, làm quan to, con cháu đông đúc thành đạt, bản thân Sinh 80 tuổi mới mất. Lúc Sinh tỉnh dậy, nồi cháo kê vẫn chưa chín. Trong văn học cổ, người ta dùng điển "giấc mộng kê vàng" để ví cuộc đời là hư ảo, không thật, đừng bám víu vào nó