Phật lục/III-2
DI-LẶC BỒ-TÁT
彌 勒 菩 薩
Di-lặc Bồ-tát là do tiếng phạm Maïtreya Bodhisattva phiên dịch ra theo nghĩa thì gọi là Từ-thị 慈 氏 và hiệu là A-dật-đa 阿 逸 多 (Adjita). Cứ như lời đức Thích-ca mầu-ni nói ra khi Ngài thuyết pháp, thì hiện nay đức Di-lặc Bồ-tát còn ở trên tầng trời Đâu-suất, đợi đến ngày giáng sinh làm người ở trần-gian để tu thành Phật, tức là một vị Phật tương-lai nối sau đức Thích-ca mầu-ni vậy.
Theo sách Phật-tổ thống-kí 佛 祖 綂 記 thì đức Thích-ca mầu-ni Phật giáng-thế vào cuối thời giảm, trong tiểu-kiếp thứ chín, khi thọ-mệnh của người ta là một trăm tuổi; rồi trải qua hết thời tăng, trong tiểu-kiếp ấy, sang thời giảm trong tiểu-kiếp thứ mười, khi thọ mệnh người ta giảm đến tám vạn tuổi, bấy giờ đức Di-lặc mới giáng-sinh. Vậy tính theo số năm trong các tiểu-kiếp, thì từ đời đức Thích-ca đến đời đức Di-lặc thành Phật, cách nhau 8 triệu 10 vạn 8 nghìn (8.108.000) năm.
Khi đức Thích-ca đã thành Phật mà còn ở thế-gian, thì đức Di-lặc thường xuống nghe Phật thuyết-pháp, tức là một đệ-tử của Phật ở trên cõi Trời.
Ở bên Ấn-độ và Tây-Tạng, người ta làm tượng đức Di-lặc hình-dung hoặc đứng hoặc ngồi như các vị Bồ-tát khác. Nhưng bên Tàu và bên Việt-nam ta thì hay làm tượng ngài hình-dung một người ngồi có cái sắc tướng béo lớn, dáng mặt vui-vẻ, miệng cười tươi tốt, rõ ra cái thái độ sung-sướng vô cùng. Ấy là tỏ cái ý rằng người đã tu đắc-đạo gần thành Phật, thì bao giờ trong lòng cũng thư-thái, không có chút gì là lo buồn cả.
Đức Di-lặc Bồ-tát tuy chưa thành Phật, nhưng ngài vẫn lấy lòng từ-bi mà phổ-độ chúng-sinh, cho nên người ta thờ ngài cũng như thờ một vị đã thành Phật rồi. Thường ở chùa, người ta thờ đức Di-lặc ngồi giữa, bên tả có đức Pháp-hoa-lâm Bồ-tát 法 花 林 菩 薩, bên hữu có đức Đại-diệu-tướng Bồ-tát 大 妙 相 菩 薩, gọi chung là Di-lặc tam-tôn 彌 勒 三 尊.
Có sách chép rằng đức Di-lặc Bồ-tát ở trên tầng trời Đâu-xuất xuống giảng cái thuyết « phi không phi hữu, trung đạo diệu lý 非 空 非 有，中 道 妙 理 » làm ra sách Du-già-sư địa-luận 瑜 伽 師 地 論 truyền cho Vô trước bồ-tát (Asangha) ở đất Ấn-độ. Sách ấy là sách cốt-yết của phái Du-già, tức là một phái chuyên bàn về cái tôn-chỉ Duy-thức 唯 識.
Những kinh nói về đức Di-lặc Bồ-tát, có bộ Di-lặc bản kinh 彌 勒 本 經: Di-lặc thượng-sinh kinh 彌 勒 上 生 經, nói Ngài sinh lên cõi trời; Di-lặc hạ-sinh kinh 彌 勒 下 生 經, nói: Ngài sẽ sinh xuống trần-thế; Di-lặc đại-thành Phật kinh 彌 勒 大 成 佛 經, nói lúc Ngài sẽ thành Phật.