Phép giảng tám ngày/Ngày thứ ba

by Alexandre de Rhodes

Ngày thứ ba.

^a NGày tlước đã giảng, khi chưa có blời, chưa có đất, chưa có đí gì sốt tlước vô cu᷄̀, ^b đã có tính thiêng liêng, là tính khí vô cu᷄̀, hàng có vô cu᷄̀, phủ mọi nơi vô cu᷄̀, ^c mà hay biét mọi ſự vô cu᷄̀, phép tác vô cu᷄̀, lào᷄ lành vô cu᷄̀, ^d lại là cou᷄ bàng vô cu᷄̀. ^e Mà tính thiêng liêng vô cu᷄̀ nầy, gọi là Chúa Deus, thạt là đức Chúa blời. ^f dầu chảng có du᷄̀ gì bề ngŏài, mà bui có blọn ꞗui ꞗẻ một mềnh no mọi đàng; ^g ſao᷄ le vì có chúa í mềnh, lại có lào᷄ lành vô cu᷄̀, ^h thì có tŏan du᷄̀ phép mềnh vô cu᷄̀, mà bởi khou᷄ hŏá ra mọi ſự có, dầu xưa đời đời một khou᷄ ꞗệy : ⁱ đến ngầy tŏan làm, thì cho mọi ſự có, ^k má làm nên blời đết, cu᷄̀ mọi ſự ở tlao᷄ thế giái nầy ꞗệy: ^l mà dù đức Chúa blời có muấn hŏá ra một chốc  mọi ſự thì cu᷄̀ được, ^m mà khién một mlời, chảng những ra đều hết ſự thế giái nầy, ⁿ mà lại hŏá ra đựợc muân vàn thế giái khác vố cu᷄̀, tốt hơn thế giái nầy, ^o dầu đã tŏan dể các thế giái khác khou᷄ ꞗệy : ^p ſao᷄ le mọi ſự đã tŏan làm ra, mà có ; thì tŏan làm ra tlao᷄ ſáu ngày ; ^q và cho ta hay đức Chúa blời có chúa í tứ, mà làm ra bay nhêu ſự nầy ; ^r và lại tỏ ra làm mỗi một ngày ſự nọ ſự kia thì ra thiếu, mà một mềnh chảng đủ.

^ſ Vì ꞗệy thì ngầy thứ nhít đức Chúa blời hŏá ra blời tlên, ^t để làm đền ꞗui ꞗẻ cho các thánh, đã chọn ở đếy đời đời ; ^u lại ſinh ra đết còn hổn độn, có nước chung quanh: ^x khi ếy còn tối tam hết, mà đức Chúa blời ſinh ra, và ſáng có xác, cho ta thấy được ſự có hình, có xác : ^y lại ſinh ſáng thiêng, là tính những thiêng liêng ſáng biét : mà tính thiêng liêng ếy  chảng những là biết mọi tính đức Chúa blời ſinh ra, và biét tỏ mọi phép bấy nhêu tính ếy : ^z mà lại bởi đức Chúa blời chiụ được ſức, là gratia, cho thấy mạt đức Chúa blời: ( ^a dù mà các lŏài thiêng liêng, bởi mềnh chảng có ſức nào, mà thấy được mạt đức Chúa blời:) ^b ſao᷄ le chiụ lụy đức Chúa blời cho blọn thì tính^{[đính chính 1]} thiêng liêng ếy được cou᷄ chiụ ꞗui ꞗẻ làm ꞗệy, đời đời. ^c Vì ꞗệy đức Chúa blời là Thợ cả Chúa cả ſinh ra chín đứng thien thầng, mà mỗi một đứng có nhều thien thần lám, ^d ſự ếy thì tỏ ra, vì chưng dấu mọt đứng thien thần dứơi đủ mỗi một người có một một thien thần, đức Chúa blời ^e cho thien thần ếy giữ gìn ta còn ſóu᷄ ở thế nầy, từ ngày ſinh đẻ cho đến ngầy chết thì giữ ꞗệy : ^f vì ꞗệy thien thần một đứng dưới, ít là, có bao nhều người còn ſóu᷄ ở cả và thien hạ, thì có bay nhêu đức thánh^{[đính chính 2]} thien thần ếy giữ đếy. ^g lại có người thánh  ràng, thien thần càng đứng tlên thì càng nhêu. ^h vì ꞗệy cŏên đức Chúa blời, là ꞗua Chúa cả tlên hết mọi ꞗua, ⁱ vô hồi vô số, ta kể^{[đính chính 3]} chảng được. ^k mà hay biét thien thần thì đến chừng ếy, ^l khi đầu hết đức Chúa blời ſinh ra, đã biét mọi tính thế giái nầy. ^m ſao᷄ le ſự bề tlên khỏi tính thế giái nầy, ⁿ đức Chúa blời cho một khi một ſáng nữa ; ^o mà ba đứng tlên, ở lien chầu chức đức Chúa blời, thì chiụ ſáng bởi một đức Chúa blời, ^p lại ba đứng tlên ếy thì ſáng ra cho ba đứng giữa, ^q mà lại ba đứng giữa ſáng chiụ bởi ba đứng tlên, lại thou᷄ ra cu᷄̀ ba đứng dưới ; ^r ꞗệy thì các đứng chiụ ſáng bởi đức Chúa blời, hay là bởi mọt đức Chúa blời cho, ^ſ hay là bởi đứng tlên truyèn cho, ^t mà ꞗệy biét í đức Chúa cả làm ſao, thì ꞗưng tức thì làm ꞗệy. ^u Mà phép tác thien thần  thì mlớn chưng nấy, ^x vì một thien thần có ſức blở đọu᷄ hết cả và blời, và các ngôi ſao tlén, ^y mà mỗi một ngôi ſao ếy thì mlờn gia giét, hơn cả và hòn đết nữa, ^z mà từ đầu hết thế giái nầy, cho đến bay giờ, mấy nghìn nàm, ^a làm viẹc ếy lien, chảng có khi nào đừng, mà chưa có nhaọc sốt, ^b dù mà làm lien, cho đến hết thế, cu᷄̀ chảng có nhaọc nữa. ^c ſự khác ta kể^{[đính chính 4]} làm chi? có thien thần đức Chúa blời khién, một mềnh ^d đanh phá hết cả và giạc thầng Aſſirio: ^e mà một đêm thì đánh chết một vàn tám muân nam nghìn cŏên giạc ếy, ^f dể lám, mà chảng có nhaọc sốt.

^g Vì ꞗệy đức Chúa blời, là Chúa cả tlên các thien thần, cu᷄̀ tlên hết mọi ſự, ^h thì ſửa viẹc chín đứng, hay là chín chiéc mlớn cŏên mềnh làm ꞗềy : ⁱ ba đứng ở tlên thien đàng, mà chàu đức Chúa blới lien, ^k cu᷄̀ chảng có quen xuấng hạ giái nầy, là hŏạ, ^l khi có viẹc gì rứt, vá kức trạo᷄, thì mới xuấng làm viẹc ềy mà thôi, ^m cho được ở lien khen ngược đức Chúa blời : ⁿ ba đứng giữa thì giữ gìn mọi tần blời, ^o mạt blời, mạt blang, cu᷄̀ các ngôi ſao tlên dưới blở đọu᷄, và giáng xuấng, ^p cu᷄̀ coi các phần mlớn thế giái nầy, và các lŏài kẻo hết, cho thế nầy lành. ^q Sau hết ba đứng dưới thì coi ſóc hạ giái nầy cho lành làm ꞗềy ; ^r đứng nhít thì mỗi một thien thần có giữ mỗi một nước, mà coi ſóc cho lành : ^ſ đức nhị thì mỗi một thien thần giữ gìn mỗi một quan mlớn ꞗua Chúa, ^t mà dĕạy đếy trị nước cho nên : ^u đứng dướì hết thì mỗi một đức thánh thien thần chiụ viẹc giữ gìn mỗi một ngưới : ^x Sao᷄ le các chín đứng kực ſáng kực trạo᷄ đức thánh thien thần ếy, ^y cu᷄̀ giữ viẹc  giuấng ſáng, và phép đức Chúa blời giúp ſức^{[đính chính 5] z} cho kẻ lên chiụ^{[đính chính 6]} ꞗui ꞗẻ đời đời, bởi mlời đức Chúa blời blối cho.

^a Có kẻ nói làm ꞗềy, nếu có dều thien thần thiêng kực trạo᷄, và rứt ſáng láng, lại có cả phép làm ꞗệy, mà coi ſóc thế giái nầy cho lành : ^b vì ſao có nhều tọi vạ, phạm lŏài người ta khốn nạn? ^c nếu có nhều thien thần có phép bàng an lành, mà cói ſóc cho lŏài người ta được bàng an lành, vì ſao có nhều giạc đến, nhều ſự láo dáo làm ꞗệy.

^d Cho ta thưa đều ếy, thì phải hay, hễ là lŏài có chúa í mềnh, và có ſáng biét, ^e thì đức Chúa blời là Chúa cả làm nên mọi lŏài, có hŏá ra lŏài ếy, ^f mà cho có í tứ, mạc lào᷄ chọn làm ſự lành, hay là ſự dữ ^g ſự chọn ếy, đức Chúa blời cu᷄̀ đã cho các thien thần, ^h mà ꞗệy có chọn ꞗưng phép đức Chúa blời, là ꞗua Chúa cả, mạc í mềnh, thì chiụ được phúc ꞗui ꞗẻ đời đời, ⁱ cu᷄̀ đước  gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, hàng bền ꞗửng vô cu᷄̀ ꞗệy : ^k mà thien thần ngụy bàng tội mềnh, thì chiụ hình đời đời ꞗệy. ^l Vì ꞗệy dù mà các thien thần ſáng trạo᷄ ếy, khi đầu hết đức Chúa blời ſinh ra, ^m thì được gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, là Cha cả, và Chúa cả : ⁿ ſao᷄ le vì khi ſau thien thần cả, gọi là Lucifer bởi đức Chúa blời, là ꞗua Chúa cả, ^o mà đã chiụ chức làm cai tlên hết các thien thần, ^p xem mềnh có tài mlớn, có phép trạo᷄, ^q thì ra lào᷄ khou᷄ mà dể ngươi, cho đến kieu ngạo cu᷄̀ đức Chúa blời, là ꞗua Chúa cả hŏá ra nó, ^r mà nó tŏan ngồi ở tŏạ bàng đức Chúa blời ; ^ſ lại cây mềnh làm cai, thì giục lào᷄ các hết thiẹn thần khác, làm ngụy cu᷄̀ đức Chúa blời, mà có dổ dành gia giết làm ſao, ^t cho đến, chia các thiẹn thần làm ba phần, một thì cu᷄̀ dể ngươi, mà ra blở  lạo᷄ ngụy cu᷄̀ đức Chúa blời. ^u ſao᷄ le còn hai phần đức thấnh thiên thần, chảng có lào᷄ nào, giữ blọn nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, là ꞗua Chúa cả, ^x mà hai phần ếy, Lucifer giục lào᷄ làm ſao, thì chảng có nghe ſót, lại che mlời nó ꞗửng ꞗàng. ^y Vì ꞗếy đức Chúa blời, là Chúa cả mọi ſự, thấy thàng ngụy Lucifer, ^z cu᷄̀ các thàng theo nó, ra lào᷄ kiêu ngạo làm ꞗệy, mà làm giạc tlên blời, ^a tức thì làm địa ngoục tlo᷄ rốn đết, ^b lại hŏá ra lửa bền đời đới ^c mà cho lửa ếy có ſức đốt bấy nhêu thien thần ếy, là đứa ngịch cu᷄̀ đức Chúa blời : ^d cu᷄̀ khi ếy đức Chúa blời cho đức thánh Michael, khi đã giữ blọn nghĩa cu᷄̀, làm cai cả tlên hết cŏên thánh tlên blời, ^e mà đức Chúa blời phán khién đức thánh Michael xua thàng ngụy Lucifer, cu᷄̀ các thàng ngịch theo nó, ra cho khỏi thien đàng, ^f mà và thàng Lucifer làm cai những đứa dữ tợn nghịch ếy, ^g và những đứa nhít theo  thàng Lucifer, làm ngụy cu᷄̀ nó, ^h bổ ſa xuấng dưới điạ ngọuc cho cháo᷄, ⁱ mà bát ở tlao᷄ lửa chiụ hình đời đời. ^k bấy giờ tức thì đức thánh Michael, cu᷄̀ các đức thánh thien thần, cu᷄̀ một lào᷄ làm bạn cu᷄̀, ꞗưng phép đức Chúa cả, ^l lếy khi giái thiêng, là mlời đức Chúa blời, mà ràng, Ai bàng đức Chúa blời ? ^m Naò thàng Lucifer là ai, cho nó dĕám giành ở bàng đức Chúa blời, là Chúa chúng tôi? ⁿ mà tức thì Lucifer mất chức thien thần, đổi làm quỉ, gọi^{[đính chính 7]} là Sathan, ^o lại như sấm ſét ſa xuấng điạ ngọuc, cu᷄̀ nhều đứa nghịch làm bạn cu᷄̀ nó nữa. ^p Sao᷄ le cu᷄̀ có nhếu đứa đức Chúa blời, có í ſâu nhiệm, còn để ở nơi gió rỏu᷄ nầy, cho đến hết thế, ^q mà những quỉ ếy là kẻ cám dĕổ, giục lào᷄ người ta làm mọi ſự lỗy ; ^r bởi chúng nó ra mọi đạo vậi, mọi ſự gian, thề dối, ^ſ ŏan gia, ghịch cu᷄̀ nhau, tà dâm, giết bỏ người ta,  tlộm cướp, ^t cu᷄̀ mọi tội thạt bởi^{[đính chính 8]} chúng nó dĕổ lào᷄ người ta phạm làm ꞗệy ; ^u vì chưng đức Chúa blời, đã làm nên mọi lŏài, ^x thạt có í ſâu nhiẹm, mà chi linh chi cou᷄, ^y đã chọn để ſự dữ, mà bởi đếy làm ſự lanh, ^z lếy làm hơn chảng để ai làm ſự dữ. ^a ếy ꞗệy mà ngày thứ nhít, hay là khi đầu hết, đức Chúa blời hŏá nên blời cu᷄̀ đết, và thien đàng cu᷄̀ điạ ngoục, ^b mà cho các đức thánh thien thân có giữ một lào᷄ cu᷄̀, ở tlên thien đàng, ^c và chiụ, gloria, là ꞗui ꞗẻ đời đời, cu᷄̀ hàng thấy mặt đức Chúa blời tỏ tưầng : ^d lại các thàng ngụy bắt gia hình khốn nạn đời đời, ^e mà hàng chiụ xấu hổ ꞗệy chảng cu᷄̀. ^f Mà lại đức Chúa blời cả phán xét người ta thì cu᷄̀ như ꞗệy, ^g vì chưng ai bắt chước thien thần lánh, mà blọn ꞗưng phép đức Chúa blời là Chúa cả, thì cho chiụ phúc đời đời ; ^h mà kẻ nghịch bắt chước  theo quỉ, thì đức Chúa blời phạt nó cu᷄̀ Sathan, chiụ tội đời đời ꞗệy.

ⁱ Ngày thứ hai đức Chúa blời làm ra blời nầy ta xem, gọi là, firmamentum, ^k khi ngày thứ nhít đã hŏá nên blời tlên, là thien đàng, con mắt ta xem chảng đến, ^l thạt là nhà các đức thành thien thần, ^m cu᷄̀ là kinh đô đức Chúa blời làm nên mọi ſư. ⁿ ſao᷄ le tlao᷄ kinh đức Chúa blời phán ràng ; blời nầy ta xem có chia nước ra tlên dưới, ^o vì chưng từ hòn đết cho đến blời tlên, cả và nơi khou᷄ ếy, ^p đức Chúa blời đã đềy những nước, tà gọi là hổn độn thì cu᷄̀ nên : ^q blời ta xem thì làm ra giữa nước ếy, ^r mà phần mlớn nước, ếy, có kẻ ràng, đức Chúa blời đã để tlên ếy, ^ſ cón phần nước thừa, đã để dưới blời nầy, cho đến che cả và hòn đết : ^t mà ta nói làm ꞗệy thì cu᷄̀ nên, đưc Chúa blời lếy  nước ếy dưới, và phần naò mảo᷄ thì làm ra, ^u và gió rỏu᷄ nây, và lửa, hai vật nầy đã đầy blờt nơi khou᷄, từ nước (cồn khi ếy bao quanh cả và hòn đết) cho tạn blời ta xem; ^x lại có kẻ thì ràng cả và nơi ếy cu᷄̀ gọi là blời: ^y vì ꞗệy tlao᷄ kinh đức Chúa blời, cái chim bay tlên gió rỏu᷄ nầy, cu᷄̀ gọi là chim blời : ^z lại ta phải hay ſự ngày thứ nhít, thứ hai, thứ ba, ^a là ba ngày tlước, khi chưa có mạt blời, thì chia ra, ^b bởi đã cò ſáng, đức Chúa blời hŏá ra ngày thứ nhít, ^c mà ſáng ếy blở chung quanh, thì cho nên chia và đêm, và ngày.

^d ꞗệy ngày thứ ba khi nước hãy còn bao cả và hòn đết chưng quanh, ^e mà thể ếy đết thì chảng nên cho ngưới ta ở được, ^f đức Chúa blời làm nên mọi ſự, thì khién nước họp lai, ^g mà để phần đết ráo để dành cho ngượi ta được ở, ^h làm ꞗệy thì đã nên biển, là nước họp lại. ⁱ Thoi đŏạn đức Chúa blời, là Chúa cả thì khíen đết ^k mạoc ra cây cối, cu᷄̀ khác rau cỏ, cho người ta, ^l và muâng chim cầm thú, dĕọn ſinh ra ngày ſau du᷄̀ : ^m mạ đức Chúa blời khién làm ꞗệy, tức thì đết, dầu chảng có gióu᷄ naò gieo tlao᷄, ⁿ thì ſinh rà cây cối, đã có blái chín đã đềy, cu᷄̀ khác rau^{[đính chính 9]} cỏ ^o mà cu᷄̀ ngáy ếy đức Chúa blời làm ra nơi ꞗui ꞗẻ, như vườn tốt lành, ^p tlao᷄ ếy mát mẻ lien, như hàng mùa xŏên, chảng có rét, cu᷄̀ chảng có sốt quá, mà làm khốn gì ai, ^q ſaoo᷄ le blót năm tlên cây có blái chín.

^r Sau thì ngày thứ bốn đức Chúa cả làm nên mọi ſự, dĕọn blời cho tốt, ^ſ mà ſinh ra mặt blời cho blở đọu᷄ chung quanh, ^t làm ngày cho ſáng, như làm cai ban ngày, ^u cu᷄̀ ſinh ra mặt blang, như làm cai ban đêm : ^x lại ſinh ra ngôi ſao tốt lành, chảng những là  làm cho blời tốt, ^y mà lại giuấng ſức mềnh dưới hạ giái nầy, cho lành cả và thế giái ꞗệy. ^z đến ngày thứ năm có mlời^{[đính chính 10]} đức Chúa blời phán khién nước ſinh ra, ^a và các gióu᷄ chim cho bay tlên ꞗệy: ^b và những gióu᷄ cá, cho ſóu᷄ tlao᷄ nước, mà ở tlao᷄ nước lien ꞗệy : ^c mà làm ꞗệy và cái chim, và con cá, ſinh nỏi gióu᷄ mềnh ꞗệy.

^d Mà đến ngày thứ ſáu đức Chúa blời, là đức Thợ cả làm nên mọi lŏài, thì lếy đết, mà ſinh ra lục ſúc, cu᷄̀ gióu rắn, ^e lại cho mọi vật ếy có ſức ſinh nổi lŏài mềnh, cho đến hết thế ꞗệy.

^f Lại cu᷄̀ một ngày ếy đức Chúa blời tŏan ſinh ra lŏài người, làm hình tưậng thiêng đức Chúa blới, ^g như thể gọp lại mọi viẹc đã làm, thạt nở mắt thế giái ; ^h ꞗệy thì lếy đết mà làm thân  xác người khéo léo hình ba mươi tuỏi dồ, ⁱ và thổi ra khí ſóu᷄ đến mạt người, ^k là lếy khou᷄ mà ſinh linh hồn thieng, ^l và phú cho ở tlao᷄ xác ếy đã làm ra blọn : ^m mà làm ꞗệy thì rà người có linh hồn cho ſóu᷄, ⁿ và là ảnh tượng thieng đức Chúa blời làm đếy ꞗệy : ^o khi ếy có chiụ ſáng biết và nhin đức bổn ſức mềnh, ^p từ đầu hết khi được linh hồn cho ſóu᷄ : ^q mà lại đức Chúa blời đam người lên cho được gratia, là két nghĩa cu᷄̀ đức Chúa cha, ^r cu᷄̀ cho phúc đức nhều tlên ſức mềnh, ^ſ cho được chiụ phúc vô cu᷄̀ ꞗui ꞗẻ đời đời, cu᷄̀ đức thánh^{[đính chính 11]} thien thần. ^t lại đức Chúa blời cho người làm Chúa tlên hết muâng chim cầm thú, ^u và có ở dưới đết, và tlên gió rỏủ, và con cả tlao᷄ nước, ^x cho nên các vật ếy, bởi phép^{[đính chính 12]} đức Chúa blời cho, tư^{[đính chính 13]} nhien thì phải chiụ lụy người, ^y mà người đạt tên cho mỡi một vật ếy phải tính nó : ^z vì chưng ou᷄^{[đính chính 14]} Adam có đạt tên cho các vạt làm ſao, thì phải tên nó ꞗệy. ^a Mà cho ou᷄ Adam khi còn ở thế nầy được thanh nhàn hơn, ^b thì dức Chúa blời đam ꞗĕaò ou᷄ Adam ở tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ, ^c mà tlao᷄ ềy, chảng kể cây khác có blái, lại có cây naò gọi là cây ſóu᷄ lâu, ^d vì chưng ai ăn blái cây ếy, dù mà đã già yếu, thì cho ſức bàng tlẻ lại, ^e ſao᷄ le đức Chúa blời là Chúa cả khién thử lào᷄ ou᷄ Adam có ꞗưng phép Chúa cả thể nào, ^f mà tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ ếy có một cây, gọi là cây làm cho biết lành biết dữ, ^g mà cây ếy chảng cho ou᷄ Adam, bèn cầm blái^{[đính chính 15]} một cây ếy, mà chảng cho ou᷄ Adam ăn, ^h dù mà đã phú^{[đính chính 16]} cho mọi blái khác ở tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ dầu lào᷄ ăn : ⁱ lại đe ràng : có ăn blái ếy ngày nào thì chết ngày ếy : ^k mà ſự chết ếy thì phải hay, nhít về ſự linh hồn chảng^{[đính chính 17]} hay chết, mà phải chết, ^l là mất, gratia, mất nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, đã cho đầu hết, là ſóu᷄ thạt^{[đính chính 18]} linh hồn : ^m mà phạm^{[đính chính 19]} blái ếy bao giờ, thì mất ſóu᷄ linh hôn bấy giờ. ⁿ mà đến ſau xàc cu᷄̀ phải chết, khi linh hồn ra khỏi xác, ^o lại cu᷄̀ phải dều ſự khốn nạn kể chảng xiết, ^p hay là ở cu᷄̀ hai ſự chét ếy, ^q hay là phải tlước, hay lá theo ſau. ^r Vì ꞗệy khi ou᷄ Adam nghe thấy có mlời đức Chúa blời là Chúa cha ſinh ra mềnh có răn làm ꞗệy ; ^ſ mà lại đe chết, và xác và linh hồn, cu᷄̀^{[đính chính 20]} tai vạ khàc, vô hồi, vô ſố, ^t cu᷄̀^{[đính chính 21]} phạm hết đời mềnh ſau, phải mất gratia, mất nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, ^u nếu ou᷄ Adam chảng ꞗưng phếp đức Chúa cả, thì phạm mọi ſự khốn nạn ếy ; ^x chóuc ếy ou᷄ Adam chiụ phép đức Chúa cha hết lào᷄, mà ràng, ^y tôi lạy đức Chúa blời, tôi xưa chảng có, mà đức ^z Chúa blời khi nãy lếy khou᷄ mà hŏá ra tôi, ^a tôi có đi gì bởi đức Chúa cha cho tôi, tlo᷄ mềnh, và bề ngŏài dều ſự lành cu᷄̀ cho tôi hết : ^b tôi chảng yêu gì, tôi hay một ước thể naò cho tôi đẹp lào᷄ đức Chúa cha, vì ꞗệy có mlời nào đức Chúa blời thì tôi ꞗưng hết, ^c mà lại tôi đã chiụ ơn đức Chúa cha nhều làm ꞗệy, ^d mà tôi kiêng blái một cây ếy là bay nhêu hột cho tôi chảng giữ ꞗệy.   ^e Khi ếy ou᷄ Adam chưa có bạn^{[đính chính 22]}, mà đức Chúa blời làm cho ou᷄ Adam ngủ đi ; ^f đến khi đang ngủ, thi đức Chúa blời lếy một xưâng ſườn cụt ou᷄ Adam ra, mà để ꞗĕaò thịt thay nó, ^g lại làm xưâng ếy nên xác đần bà, hình cu᷄̀ một tuểi dồ bàng ou᷄ Adam, ^h mà lại hŏá nên linh hồn đam ꞗĕaò lao᷄ xác ếy, ⁱ thŏát chóuc ou᷄ Adam thức, mà thấy bạn thì ràng, ^k xưâng nầy bây giờ là xưâng tao, và thịt nầy  là thịt tao : ^l nhin vì ſự ếy người thì để cha mềnh, và mẹ mềnh ^m mà lếy ꞗợ mềnh lầm một cu᷄̀, ꞗệy thì hai người ra cu᷄̀ một thịt. ⁿ Ou᷄ Adam có chiụ phép nói sấm truyền mà nói bấy nhêu đều. ^o Mà ta phải xét mlới ou᷄ thánh cŏên tử naò nhủ ꞗềy ; ^p khi đức Chúa blời làm ra đần bà, chảng có lếy xưâng đều ou᷄ Adam mà làm, ^q vì chưng đần ou᷄ là đầu đần bà, mà đần bà thì phải chiụ lụy chào᷄ ^r vì dầu mà đần bà bảo sẽ sẽ chào᷄, khi chào᷄ lỗi, thì cu᷄̀ được, ^ſ ſao᷄ le máng mổ chào᷄ thì chảng được, ^t vì chưng phải chiụ lụy, mà chảng phải đầu chào᷄ đâu. ^u Sao᷄ le đức Chúa blời cu᷄̀ chảng có lếy xưâng chên mà làm đần bà ra, ^x bèn lếy xưâng ſườn cụt mà làm: vì chưng chào᷄ chảng khá lếy ꞗờ làm như tôi tá, ^y mà nên yêu như bạn ꞗệy. ^z Lại đức Chúa blời chảng có làm cho ou᷄ Adam hai ba ꞗợ, bèn cho một ꞗợ mấy, ^a vì chưng hai  người thì nên một thịt, như mời ſấm truyèn ou᷄ Adam nói ra, mà chảng phải nhiều : ^b lại ngưới Annam cu᷄̀ nói ꞗệy hai ꞗợ chào᷄ gưởi xưâng gưởi thịt nhau : ^c vì chưng như chào᷄ có phép tlên mênh ꞗợ, ^d cho nên khi chào᷄ còn ſóu᷄, ꞗợ lếy chào᷄ khác chảng được ; ^e ꞗợ thì cu᷄̀ có phép tlên mềnh chào᷄ như ꞗệy, ^f vì chưng khi ꞗợ ſóu᷄ chào᷄ lếy ꞗợ khác cu᷄̀ chảng đươc : ^g vì có phép đức Chúa blời răn, làm ꞗợ chào᷄ bàng nhau tlao᷄ viẹc ếy, ^h mà từ đầu hết thế ou᷄ Adam cu᷄̀ bà Eua có giừ làm ꞗệy : ⁱ đến ſau hễ là kẻ có giữ đạo thánh đức Chúa blời, ít là cho đến lụt cả, là đŏán tlước thế giái, cu᷄̀ có theo như ꞗệy, ^k như sẽ giảng ſau, khi nói đến ſự ou᷄ Noe, ^l cu᷄̀ ſự con cái ou᷄ ếy, và tlước lụt cả, và ſau.

^m Bệy thì đức Chúa blời, là đức thợ cả mọi  ſự, tlao᷄ ſáu ngày làm ra mọi lŏài, ⁿ mà nói ràng, ngày thứ bảy mọi viẹc ròi, thì có nghỉ : ^o vì chưng ngày thứ bảy chảng có làm viẹc gì mới, chảng có hŏá ra vật nào mới, ^p mà nói lành tlên ngày thứ bảy, và làm ngày ếy thánh : ^q mà ou᷄ Adam cu᷄̀ bạn thì bắt chước như ꞗệy, vì chưng có giữ ngay thứ bảy để thờ phưậng đức Chúa cả, ^r cám ơn nhều kể chảng xiết, mà truyền giữ ꞗệy, ^ſ cho nên từ đầu hết thế đến nay, hễ là kẻ có thờ thạt đức Chúa blời đời nào, lien có giữ làm ꞗệy, chảng ſai một chút: ^t vì chưng hễ là bảy ngày thì lếy một ngày lễ lạy, ^u mà để thờ phưạng đức Chúa cả làm nên mọi ſự, ^x mà khi ſáu ngày đã làm viẹc mọn kiém ăn kiém mạc cho xác, ^y như thể viẹc cạy cấy, buận bán, làm thợ làm thu᷄̀, cu᷄̀ khác viẹc gióu᷄ ếy, ^z thì một ngày đừng  làm mọi viẹc mọn ếy, ^a để mà thờ phượng đức Chúa blời hết lào᷄, ^b mà làm ꞗệy thì cám ơn nhều vô hồi vô số, ^c chiụ lien lièn bởi đức Chúa cả làm nên mọi ſự; ^d mà dầu khen ngượi đức Chúa blời rứt lành rứt cả, và cám ơn hết ſức đếy, ^e lien thì còn xa lám, mà chảng bàng ơn chiụ mình ꞗẹy.

^f ếy ꞗệy mà tổ tu᷄ ta khi ếy ở tlao᷄ vường ꞗui ꞗẻ ếy ^g bàng an lám và xác, và linh hồn; ^h và các muâng chim cầm thú, hay là tlên đết, hay là tlên gió rỏu᷄, cu᷄̀ là con cá tlao᷄ nước, ⁱ có chiụ lụy hết, mà ꞗưng phép người : ^k như thể ví bàng ou᷄ Adam có gọi muâng ſư^{[đính chính 23]} tử ở tlên rừng, tức thì muâng ſư tử có chạy đến, ^l tự^{[đính chính 24]} nhien ꞗưng phép người, bởi đức Chúa blời cho làm chúa nó : ^m lại nếu ou᷄ Adam có gọi con cá nào ở tlao᷄ biẻn cả, bou᷄ chóuc thì  lọi đến, ⁿ hay là có cái chim nào bay cao tlên gió rỏu᷄, mà khién lại, ^o thŏát chóuc thì ꞗưng phép, mà bay lại. ^p ꞗệy tlao᷄ vượn ếy chảng có ſốt gì, cu᷄̀ chảng có rết, mà nên khó làm ſao, ^q bèn tlo᷄ ếy như có mùa xŏên lien, cho tổ tu᷄ ta ở mát mẻ, ꞗui anh lành lien ꞗệy. ^r Mà lại có ſự trạo᷄ hơn nữa, vì chưng khi ếy thần xàc thịt thì có chiụ lụy linh hồn, mà chảng có cãi phép ếy, ^ſ và các phép thịt tlao᷄ ngŏài thì ꞗưng phép mlẽ phải, mà chảng hay cãy sốt. ^t lại mọi ſự tổ tu᷄ ta có chiụ ở mềnh ꞗói gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, đa chiụ khi đầu hết chiụ ſóu᷄, ^u thị cu᷄̀ truyèn hết cho con cho chàu, mà chảng có dái chết, ^x cu᷄̀ đến khi ở thế nầy đã no, mà hay là tổ nể, hay là con cái, muấn lên thien đàng, chiụ ꞗui ꞗẻ đời đời, ^y thì đức Chúa blời rước lên, và xác và linh  hồn, ^z mà khi ếy chảng có phải chết đâu.

^a Sao᷄ le khi tổ tu᷄ ta ở ꞗui ꞗẻ an lành làm ꞗệy, mà quỉ dữ thì ghen ghét, ^b vì khích nghịc đức Chúa blời, mà làm chi đếy chảng được, ^c thì tŏan phá ảnh tưậng đức Chúa blời yêu, ^d mà du᷄̀ hết ſức dữ tợn mềnh làm hại loài người, ^e nhít là vì chưng đã hay tŏạ ꞗui ꞗẻ tlên blời, và mềnh, và bạn mềnh đã bỏ mất, ^f đức Chúa blời để dành cho ngươi ta ở. ^g mà quỉ thấy ꞗệy mà kieu nghao, thì nói ràng ; ^h ſự làm ſao cho tao chiụ được, cho có người bởi đết mà ra, lại ngồi ở được tŏạ kực trạo᷄, kực ꞗui, tao đã mất đi, ⁱ mà tao là tính những thiêng liênh, ngồi ở tlao᷄ điạ ngục, mà chiụ những ſự rứt khốn khó ru ? ^k thạt tao làm cho nó nghịch^{[đính chính 25]} cu᷄̀ Chúa blời ꞗối, ^l mà ꞗệi nó ngã nơi chết đời đời cu᷄̀ tao. ^m ꞗệy thì mà  quỉ dữ xém thầy chào᷄ khôn ngŏan hơn, ⁿ mà chảng nghỉ chiụ mlơì nó cám dĕổ, ^o vì ꞗệy nó chọn dĕổ dành đần bà yếu ſức hơn, ^p mà được ꞗợ ngã, thì giục ꞗợ cho được chào᷄, bỏ mất ſự ꞗui ꞗẻ, mà ngã tlao᷄ ſự khốn nạn ꞗệy : ^q nhin vì ſự ếy mà quỉ dữ thì dĕọm khi naò kịp cho gạp đần bà ở một mềnh, ^r mà khỏi mạt chào᷄, cho nghỉ dối đần bà được. ^ſ khi ếy ou᷄ Adam thì đã nói tỏ tưàng cu᷄̀ bà Eua những mlời đức Chúa blời răn, ^t chớ có ăn phải blái cây biết lành biết dữ, mà phải chết, ^u đến ſau có ngày bà Eua ở một mềnh, mà đi chơi ở tlao᷄ vường ꞗui ꞗẻ, ^x đến^{[đính chính 26]} nơi có cây cấm ếy thì coi lại lám, ^y mà khen ràng, thấy thì tốt lành, và ꞗui xem, ^z ſao᷄ le tay đá đến thì chảng dĕám; ^a mà ꞗệy thì mở đàng cho mà quỉ cám dĕổ được : ^b vì chưng ma  quỉ thầy ꞗệy thì nhệp ꞗĕaò tlao᷄ con rắn, mà hỏi ràng : ^c blái nầy tốt lành, ſao bà chảng ăn? ^d mà bà ếy thưa mlời dại ràng : ^e đức Chúa blời có cấm, mà ăn phải dái chết chang, ^f như thể bàng hồ nghi, ăn phải có chết chảng : ^g mà mlời hồ nghi làm ꞗệy thì mở cưả cho ma quỉ dối, mà cám dĕổ được: ^h vì mà quỉ tức thì cãi mlời đức Chúa blời, mà dối ràng : nào có chết đâu; ⁱ vì chưng Chúa blời đã hay, ngày nào bay ăn phải blái nầy, ^k thì mở con mắt bay ra, được chức bàng Chúa blời, mà biết ſự lành ſự dữ : ^l ꞗệy thì ma quỉ dĕám bỏ lào᷄ ghen ghét cho đức Chúa blời là đức Chúa cả : ^m như thể bàng đức Chúa blời chảng cho người ta biết ſự lành ſự dữ, ⁿ mà vì ſự ếy cấm blái cây ếy, ^o cho kẻo người ta được chức bàng đức^{[đính chính 27]} Chúa blời, biét lành dữ ru. ^p Mà  làm ꞗệy đàn bà nghe mlời ma quỉ dữ, ở^{[đính chính 28]} tlao᷄ con răn quỉ quái, ^q mà bỏ mời đức Chúa blời, vì tay mềnh cắt lếy blái cấm, nghe mlời dối mà ăn, ꞗệy thì lỗy nhều ſự. ^r tlước thì có lỗy, ví để chào᷄, mà một mềnh đi chơi du᷄ dài tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ : ^ſ ví bàng ở cu᷄̀ chào᷄, ma quỉ thì chảng dĕám đến cám deổ bà ếy : ^t hễ là đần bà thì phải xem gương^{[đính chính 29]} nây mà haọc, chơ có đi du᷄ dài một mềnh, khi chảng có bạn ngay, mà phải kẻ gian. ^u Sau thì bà Eua có lỗy, vì có xem lâu blái cấm, ^x mà tlao᷄ lào᷄ cu᷄̀ khen ràng, xem thấy rốt lành báy : ^y âu là mà quỉ thấy ꞗệy, thì lếy ;àm kịp mà cám deổ, ^z cho hết ta được hay, hễ là vật gì ta chảng nên ước, ta chớ coi lại, chớ khen. ^a thứ bà thì cu᷄̀ lỗy, vì nói khó cu᷄̀ ma quỉ, ấn mềnh tlao᷄ con rán : ^b vì chưng khi nghe thấy tiếng con rắn, mlẽ thì  phải tlốn tức thì, ^c đi tìm chào᷄, mà nói ra cu᷄̀ những mlời đoục dữ ếy, con rắn dĕổ dĕành giục lào᷄ làm ſao, ^d mà chớ blả mlời gì nó, kẻo mạc mlời đới : ^e ſao᷄ le vì đã thưa những mlời láo dáo, thì cháo᷄ phải ſa cám deổ, ^f ſự nầy dĕạy đần bà, chớ có dể nói khó cu᷄̀ kẻ chảng biét là ai, ^g nhít là khi ở một mềnh cho kẻo phải gian tà. ^h ſau hết đần bà có tội lám, vì mlời thật đức Chúa blời răn, mà chảng giữ thì đe chết thạt, ⁱ Eua lếy làm hồ nghi ꞗệy ràng, phảy ăn có chết chang: ^k mà mlời hồ nghi làm ꞗệy, thì có mở đàng cho ma quỉ dối blá^{[đính chính 30] l} mà chối ꞗệy ràng : chảng có phải chết đâu; ^m ꞗệy cho ta hết thay thải haọc ſự mlời đức Chúa blời, chớ có dái dốt ſốt, chớ lếy làm hồ nghi, mà lỗy lám : ⁿ vì chưng đức Chúa blời  đã biét hết mọi ſự, dù mà chưa có ſự ếy, vì ꞗệy chảng có ai dối được đức Chúa blời : ^o mà lại đức Chúa blời chảng có dối được ai, ^p vì chưng là nhít thạt thà vô cu᷄̀, lào᷄ lành vô cu᷄̀ ꞗệy : ^q ſaoo᷄ ta phải lếy mlời đức Chúa blời ta tin, ^r lếy như thŏản thieng, mà tát hết tên lửa, mà quỉ bỏ cho ta, ꞗệy ta lếy mlời tin, mà ở rắn mạt cu᷄̀ nó. ^ſ Chảng kể ſự đần bà ước cho biét láo dáo ꞗệy, ^t mà tin mlời quỉ khi ràng, được chức bàng Chúa blời, ^u âu là ſự muấn láo dáo ếy cho biét, có giục lào᷄ Eua phạm tội, hơn ſự thèm ăn : ^x vì chưng tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ chảng có thiếu gì blái khác tốt hơn xa lám : ^y nhít là có cây ſóu᷄ lâu, ở giửa vườn ꞗui ꞗẻ, ^z mà đức Chúa blời cho tổ tu᷄ ta ăn, và blái ếy ſóu᷄ lâu, và blái khác dầu lào᷄, ^a có một blái ếy biét lành biét dữ, đức Chúa blời cấm mà thôi. ^b Mà đần bà ăn blái cấm chảng lếy làm ꞗừa, ^c lại giục lào᷄ chào᷄ cu᷄̀ phạm tội ếy : ^d vì chưng khi ma quỉ đến cám dĕổ ou᷄ Adam, một mềnh chảng dĕám, ^e mà nhít là có í muấn^{[đính chính 31]} làm cho ou᷄ Adam ngã, ^f ꞗệy thì làm hư đầu, cho cả và lŏài ngưới ta nát ꞗối : ^g nhin vì ſự ếy thì giục đần bà lếy blái cấm, mà dưng cho chào᷄. ^h ếy ꞗệy mà ou᷄ Adam thấy bạn mình yêu hết lào᷄, đã ăn phải blái cấm, mà hư, ⁱ chảng lọ là chảng có máng, mà mlẽ thì dã máng ; ^k lại bắt chước bạn, mà ăn phải blái ếy, đần bà dưng cho: ^l ſao᷄ ou᷄ Adam chảng có phải mlời nhứ nhảm đâu : ^m vì chưng ou᷄ Adam đã biét tỏ tưáng, ăn thì phạm răn, ⁿ mà bỏ mất gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, lại bỏ mất nhin đức đầu ^o cho mềnh, lại bỏ mất cho cả và lŏài người ta nữa, ^p mà ꞗệy phạm tội thì  phải chết và xác và linh hồn, ^q cu᷄̀ phải những ſự khốn nạn mềnh, vô hồi vô số, cu᷄̀ cả và họ mềnh nữa phải ꞗệy : ^r ſao᷄ le bởi yêu bạn đã quá, dầu đã hay có phạm những ſự tai vạ làm ꞗệy, cu᷄̀ chọn chiụ ꞗệy, ^ſ mà kẻ u mất lào᷄ bạn, âu chảng nè phạm răn đức Chúa blời, ^t mà ăn phải blái đức Chúa blời cấm ꞗệy. ^u Phạm tọi đŏạn thì tổ tu᷄ ta tức thì hổ ngươi, ^x vì mềnh ở tlần tluầng, mà lếy lá ficus^{[đính chính 32]}, mấy lại che mềnh. ^y khi ếy thấy tiếng đức Chúa blời đi lại tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ, ^z thì sợ hãi, mà ẩn mềnh giửa vườn ꞗui ꞗẻ ꞗệy : ^a ( âu là đức Chúa blời có lếy hình tưậng nào, cho tổ tu᷄ ta thấy được, mà ꞗệy trách tổ tu᷄ ta ) ^b ſao᷄ le nào có ăn mềnh được, hay là tlánh cón mắt đức Chúa blời, đã thấy hết mọi ſự rứt tỏ tưầng. ^c ꞗệy thì đức Chúa blời  gọi ou᷄ Adam ràng: mầy ở đâu ? ^d ou᷄ Adam thì ſợ, vì có tội, mà thưa ràng: ^e tôi lạy đức Chúa blời, tôi đã nghe tiếng đức Chúa blời, tlao᷄ vườn ꞗui ꞗẻ, mà tôi ſợ hãy, ^f vì tôi tlền tluầng, thì tôi ẩn^{[đính chính 33]} mềnh. ^g đức Chúa blời lại phán ràng: ai bão mầy, cho mầy hay, mầy ở tlền tluầng? ^h thạt bởi mầy ăn phải blái tao đã cấm mà chớ : ⁱ vì chưng khi tổ tu᷄ ta hay còn lành, giữ blọn nghĩa đầu hết đức Chúa blời cho, ^k dầu tlền tluầng, cu᷄̀ chảng có hổ ngươi : ^l ſao᷄ le phạm tội đŏạn, vì mềnh xác có nghịch^{[đính chính 34]}, ^m cu᷄̀ linh hồn, mà tlền tluầng, thì hổ ngươi : ⁿ khi ếy đức Chúa blời bỏ tọi ou᷄ Adam tlước mạt ou᷄ ếy, ^o cho ou᷄ ếy xưng ngay tội mềnh, mà nghỉ chiụ được tha ꞗệy, ^p ſao᷄ le ou᷄ Adam có chọn bỏ tội mềnh tlên đần bà, mà ꞗệy cu᷄̀ nhữ bỏ tlên đức Chúa blời, ràng: tội lạy đức Chúa blời, ^q đần bà đức Chúa blời  cho tôi làm bạn cu᷄̀, thì cho tôi blái, mà tôi đã ăn. ^r Ou᷄ Adam thì nói ꞗệy ; như thể ꞗưng mlời đức Chúa blời răn, mà bỏ mlời đần bà dĕổ dành, chảng hơn ru ; ^ſ nhít vì ou᷄ Adam chảng có phạm vì ai dối mềnh đâu, ^t ſao᷄ thì biét, và doục lào᷄ ăn blái chết ꞗếy. ^u Sau thì đức Chúa blời cu᷄̀ hỏi đàn bà, phán ràng : ſao mầy làm thể ếy gái kia ? ^x mà đần bà thưa ràng : tôi lạy đức Chúa blời, con rắn đã dối tôi, mà tôi đã ăn : ^y như bàng giải mềnh, mà bỏ hết vạ cho con rắn ꞗệy: ^z khi đức Chúa blời muấn cho đần bà xưng mềnh có lỗy, ^a và khi mềnh lếy blái cấm mà ăn, và khi dưng cho chào᷄ ăn cu᷄̀. ^b Sao᷄ le vì đức Chúa blời rứt nhin, mà từ ếy đã dĕọn chửa lŏài người ta, đã ngã mà khốn nạn làm ꞗệy ; ^c tlước, thì máng con rắn, hay là thạt máng phạt quỉ, đã lếy hình con rắn, ẩn mềnh, ^d thì  đức Chúa blời phán ràng : ngày ſau tao làm cho mầy cu᷄̀ đần bà nghịch^{[đính chính 35]} nhau, ^e và gióu᷄ ra bởi mầy, cu᷄̀ gióu᷄ ra bởi đần bà, cho hai gióu᷄ nghịch^{[đính chính 36]} nhau, mà đần bà ngày ſau đập già giệt đầu mầy. ^f Mlởi nầy đức Chúa blời phán, là sấm truyẹn ſự ma quỉ ngã, vì có đức Chúa blời kớu thế, bởi đần bà mà ſinh đẻ ra đời: ^g ſau thì mới phán dều ſự khốn nạn, tổ tu᷄ ta, cu᷄̀ cả và họ phải chiụ, ^h ſau nữa thì cu᷄̀ phải chết hết, vì bởi tội ou᷄ Adam: ⁱ nhin vì ſự ếy đức Chúa blời xua tổ tu᷄ ta ra khởi vườn ꞗui ꞗẻ, ^k mà chảng còn có tlou᷄ được blở lại tlao᷄ ếy nữa, ^l cho kẻo ăn được blái cây ſóu᷄ lâu, mà làm ꞗệy khỏi chết xác. ^m bởi đếy cho nên ta hết thay thải, khi mới đẻ ra, đã phải lếy blộ tội tổ tu᷄ ta truyèn^{[đính chính 37]} cho ta. ⁿ vì ꞗệy dầu tlẻ naò mọn mới đẻ, mà chưa có chúa í mềnh, ^o ſao᷄ le khi chưa có dẻ^{[đính chính 38]}

 ra, pảhi tội tổ nể truyèn cho,

^p bởi đếy cho nên tlẻ nào dầu mọn thì phải chiụ phép, mà giải tội ếy, ^q cho kẻo phải mất đời đời ſự ꞗui ꞗẻ tlên blời, ^r nếu tình cờ phải chết, khi chưa có chúa í mềnh, vì đã phải mất nghiả cu᷄̀ đức Chúa blời: ^ſ nếu tlẻ mọn naò phải ſinh thì, khi đã chiụ phếp rửa tội cho nên, ^t thì được chịu ꞗui ꞗẻ đời đời, làm bạn cu᷄̀ đức thánh thien thần ꞗệy. ^u Vì ꞗệy thì phải lo cho nên, mà làm phép ếy, dầu cha mẹ chưa có đạo mà con tlẻ khi rình chết chưa có chúa í mềnh : ^x mà phải lo viẹc ềy cho khéo, dù mà cha mẹ con tlẻ ếy chảng hay, hay là chảng khứng, ^y mà con tlẻ đã rìng chết, thì phải làm phép rửa tội cho kíp, khi chưa có tắt hơi. ^z Mà phúc thưâng xót nầy, thì phải lếy làm trạo hơn thí cho kẻ khó của trạo᷄ vô hồy vô số ꞗệy.

1. ▲ Gốc: thín được sửa thành tính: chi tiết
2. ▲ Gốc: thành được sửa thành thánh: chi tiết
3. ▲ Gốc: kẻ được sửa thành kể: chi tiết
4. ▲ Gốc: kẻ được sửa thành kể: chi tiết
5. ▲ Gốc: ſực được sửa thành ſức: chi tiết
6. ▲ Gốc: chiu được sửa thành chiụ: chi tiết
7. ▲ Gốc: gọì được sửa thành gọi: chi tiết
8. ▲ Gốc: bớí được sửa thành bởi: chi tiết
9. ▲ Gốc: raụ được sửa thành rau: chi tiết
10. ▲ Gốc: mlới được sửa thành mlời: chi tiết
11. ▲ Gốc: thành được sửa thành thánh: chi tiết
12. ▲ Gốc: phếp được sửa thành phép: chi tiết
13. ▲ Gốc: từ được sửa thành tư: chi tiết
14. ▲ Gốc: oủ được sửa thành ou᷄: chi tiết
15. ▲ Gốc: blài được sửa thành blái: chi tiết
16. ▲ Gốc: phu được sửa thành phú: chi tiết
17. ▲ Gốc: chảug được sửa thành chảng: chi tiết
18. ▲ Gốc: thât được sửa thành thạt: chi tiết
19. ▲ Gốc: phàm được sửa thành phạm: chi tiết
20. ▲ Gốc: cu᷄́ được sửa thành cu᷄̀: chi tiết
21. ▲ Gốc: cu᷄́ được sửa thành cu᷄̀: chi tiết
22. ▲ Gốc: ban được sửa thành bạn: chi tiết
23. ▲ Gốc: ſự được sửa thành ſư: chi tiết
24. ▲ Gốc: từ được sửa thành tự: chi tiết
25. ▲ Gốc: ngịch được sửa thành nghịch: chi tiết
26. ▲ Gốc: đên được sửa thành đến: chi tiết
27. ▲ Gốc: đưc được sửa thành đức: chi tiết
28. ▲ Gốc: ơ được sửa thành ở: chi tiết
29. ▲ Gốc: gường được sửa thành gương: chi tiết
30. ▲ Gốc: blà được sửa thành blá: chi tiết
31. ▲ Gốc: muần được sửa thành muấn: chi tiết
32. ▲ Gốc: cây vả được sửa thành ficus: chi tiết
33. ▲ Gốc: ấn được sửa thành ẩn: chi tiết
34. ▲ Gốc: ngịch được sửa thành nghịch: chi tiết
35. ▲ Gốc: ngịch được sửa thành nghịch: chi tiết
36. ▲ Gốc: ngịch được sửa thành nghịch: chi tiết
37. ▲ Gốc: truyẹn được sửa thành truyèn: chi tiết
38. ▲ Gốc: đẽ được sửa thành dẻ: chi tiết