Côn sơn ca

by Nguyễn Trãi

Nguyên văn chữ Hán

Phiên âm Hán Việt

崑山有泉 其聲冷冷然 吾以為琴弦 崑山有石 雨洗苔鋪碧 吾以為簞席 岩中有松 萬里翠童童 吾於是乎偃息其中 林中有竹 千畝印寒綠 吾於是乎吟嘯其側 問君何不歸去來 半生塵土長膠梏 萬鐘九鼎何必然 飲水飯蔬隨分足 君不見董卓黃金盈一塢 元載胡椒八百斛 又不見伯夷與叔齊 首陽餓死不食粟 賢愚兩者不相侔 亦各自求其所欲 人生百歲內 畢竟同草木 歡悲憂樂迭往來 一榮一謝還相續 丘山華屋亦偶然 死後誰榮更誰辱 人間箬有巢由徒 勸渠聽我山中曲

Côn sơn hữu tuyền, Kỳ thanh lãnh lãnh nhiên, Ngô dĩ vi cầm huyền. Côn sơn hữu thạch, Vũ tẩy đài phô bích, Ngô dĩ vi đạm tịch. Nham trung hữu tùng, Vạn lý thúy đồng đồng, Ngô ư thị hồ yển tức kỳ trung. Lâm trung hữu trúc, Thiên mẫu ấn hàn lục, Ngô ư thị hồ ngâm tiếu kỳ trắc. Vấn quân hà bất qui khứ lai ? Bán sinh trần thổ trường giao cốc. Vạn chung cửu đỉnh[1] hà tất nhiên, Ẩm thủy phạn sơ tùy phận túc. Quân bất kiến Đổng Trác[2] hoàng kim doanh nhất ổ ? Nguyên Tải[3] hồ tiêu bát bách hộc ? Hựu bất kiến Bá Di dữ Thúc Tề[4], Thú dương ngạ tự bất thực túc ? Hiền ngu lưỡng giả bất tương mâu, Diệc các tự cầu kỳ sở dục. Nhân sinh bách tuế nội, Tất cánh đồng thảo mộc. Hoan bi ưu lạc điệt vãng lai, Nhất vinh nhất tạ hoàn tương tục. Khâu sơn hoa ốc diệc ngẫu nhiên, Tử hậu thùy vinh cánh thùy nhục ? Nhân gian nhược hữu Sào Do[5] đồ ? Khuyến cừ thính ngã sơn trung khúc.

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Vạn chung cửu đỉnh: vạn chung là ăn lộc muôn thùng thóc, tức là quan cao tột bực. Cửu đỉnh chỉ ngôi vua. Theo sử cũ của Trung Quốc thì vua Hạ Vũ đúc chín cái vạc bằng đồng để làm tượng trưng chín châu cả nước, các triều đại sau truyền nhau làm đồ quốc bảo
2. ▲ Đổng Trác: người cuối đời Đông Hán, làm Tinh châu mục, đem quân về kinh đô tự đặt làm thừa tướng mà chuyên quyền, giàu sang rất mực, nhưng cuối cùng bị Lã Bố theo mưu của Vương Doãn giết chết, gia sản bị tịch thu
3. ▲ Nguyên Tải: người đời Đường, đời Đại Tông được làm Trung thủ thị lang, chuyên quyền, tham nhũng, sau bị vua bắt tự tử
4. ▲ Bá Di, Thúc Tề: tương truyền là hai anh em con vua nước Cô Trúc thời nhà Thương. Sau khi Vũ Vương nhà Chu diệt nhà Thương, hai anh em không phục, bỏ vào ẩn trong núi Thú dương, không chịu ăn thóc của nhà Chu, chỉ ăn rau mà chết đói
5. ▲ Sào Do: Sào Phủ và Hứa Do, tương truyền là hai người cao sĩ trong lịch sử truyền kỳ của Trung Quốc, vua Nghiêu muốn nhường ngôi cho, đều không chịu