Biên dịch:Nam Ông mộng lục/Thiên 21

by Hồ Nguyên Trừng

---

詩諷忠諫	Thi phúng trung gián

---

至正間，交趾陳元旦以陳家宗冑，仕裕王為御史大夫。王不勤政，權臣多不法，元旦數諫，不納。裕王沒，其侄昏德嗣立，時事愈甚。元旦上書，不報，乃乞骸骨而 去。有《寄臺中寮友詩》云 臺端一去便天涯， 回首傷心事事違。 九陌塵埃人易老， 五湖風雨客思歸。 儒風不振回無力， 國勢如懸去亦非。 今古興亡真可鑑， 諸公何忍諫書稀。

Chí Chính gian, Giao Chỉ Trần Nguyên Đán dĩ Trần gia tông trụ sĩ Dụ Vương vi Ngự sử đại phu. Vương bất cần chính, quyền thần đa bất pháp, Nguyên Đán sác gián bất nạp. Dụ Vương một, kỳ điệt Hôn Đức tự lập, thời sự dũ thậm. Nguyên Đán thướng thư bất báo nãi khất hài cốt nhi khứ. Hữu ký đài trung liêu hữu thi vân Đài đoan nhất khứ tiện thiên nhai, Hồi thủ thương tâm sự sự vi. Cửu mạch trần ai nhân dị lão, Ngũ Hồ phong vũ khách tư quy. Nho phong bất chấn hồi vô lực, Quốc thế như huyền khứ diệc phi. Kim cổ hưng vong chân khả giám, Chư công hà nhẫn gián thư hy.

---

後內難起，奔從藝王。王即位，拜司徒平章事，居相位，頗多年而卒。 其人通曉曆法，甞著《百世通紀書》，上考堯甲辰，下至宋元，日月交蝕，星辰纏度，與古符合，奉道精煉，祈雨有應，自號氷壼子。

Hậu nội nạn khởi, bôn tòng Nghệ Vương. Vương tức vị, bái Tư đồ bình chương sự, cư Tướng vị phả đa niên nhi tốt. Kỳ nhân thông hiểu lịch pháp, thường trứ Bách thế thông kỷ thư, thượng thảo Nghiêu Giáp thìn, hạ chí Tống, Nguyên ; nhật nguyệt giao thực, tinh thần triền độ dữ cổ phù hợp, phụng đạo tinh luyện, kỳ vũ hữu ứng. Tự hiệu Băng Hồ tử.

Dịch nghĩa

Thơ bóng gió, trung thành can gián

Khoảng năm Chí Chính, Trần Nguyên Đán ở Giao Chỉ là tôn thất nhà Trần, làm quan cho Dụ Vương, chức Ngự sử đại phu. Vương không siêng năng chính sự, quyền thần làm nhiều điều phi pháp, Nguyên Đán luôn can ngăn, không dùng. Dụ Vương mất, cháu là Hôn Đức^[1] tự lập, thời sự càng tệ. Nguyên Đán dâng thư, không đáp, bèn xin hài cốt mang về^[2]. Có gửi cho đồng liêu trong đài thơ rằng

Người ở đài một khi đi là đến tận chân trời,
Ngoảnh đầu, đau lòng, việc gì cũng trái mắt.
Bụi trần đường sá chốn cửu trùng, người dễ già,
Mưa gió chốn Ngũ Hồ, khách muốn ở ẩn.
Nho phong không chấn hưng, quay lại cũng bất lực,
Thế nước như treo, ra đi cũng không phải.
Hưng phế xưa nay thật có thể làm gương,
Các ông sao nỡ ít thư can gián ?

Sau, dấy nội nạn, chạy theo Nghệ Vương. Vương lên ngôi, lấy làm Tư đồ Bình chương sự, ở ngôi tướng nhiều năm rồi mất.

Ông là người thông hiểu lịch pháp, từng soạn sách Bách thế thông kỷ, trên khảo từ năm Giáp Thìn đời Nghiêu, dưới tới Tống, Nguyên ; nhật thực nguyệt thực, triền độ các sao đều phù hợp với sách cổ, phụng đạo tinh luyện, cầu mưa có ứng nghiệm. Tự hiệu là Băng Hồ tử.

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Tức Dương Nhật Lễ
2. ▲ Lấy ý từ câu nói của Phạm Tăng, quân sư của Hạng Vũ. Sau khi bị mắc lừa kế phản gián của Trần Bình, Hạng Vương nghi ngờ Phạm Tăng làm phản theo Hán, có ý lạnh nhạt. Phạm Tăng giận, nói với Hạng Vũ rằng "Việc thiên hạ đã định rồi, xin Bá Vương cho tôi mang hài cốt về nhà". Nhưng mới đi đến Bành Thành thì phát ung ở lưng mà chết