Đài gương truyện/35
女槐傷齊
35. — CON GÁI KẺ LÀM HẠI CÂY HÒE Ở NƯỚC TỀ
Vua Cảnh-công nước Tề có chơi một cây hòe, rất yêu quí, sai người canh giữ, giồng một cái cột ở gốc cây, yết lệnh rằng: « Ai động đến cây hòe, làm tội; hại đến cây hòe, bắt phải chết.» Có tên Diễn say rượu làm hại hòe. Vua nghe thấy, bảo rằng:
— Thằng ấy phạm lệnh ta trước nhất.
Liền sai chói lại để làm tội. Con gái tên Diễn là ả Thiến, vì cha lo sợ, đến cửa quan tướng-quốc là ông Yến-Anh, gửi nhời bẩm vào rằng:
— Tiện-thiếp này mong ước, xin được vào làm hàng con hầu.
Yến-Anh nghe mà cười, nói rằng:
— Mình dễ có vẻ còn thích gái hay sao? Sao già mà còn có gái theo? Chừng có cớ gì hẳn!
Yến-tử nghĩ vậy, rồi gọi cho đứa con gái vào; trông thấy người, nói rằng:
— Lạ lắm! trông ra có vẻ rất lo buồn.
Gọi đến nơi hỏi. Thưa rằng:
— Thiếp có bố, tên là Diễn, nhờ vua quan được ở trong kinh-thành, nhân có sự cúng lễ, rồi uống rượu nhiều quá mà phạm lệnh cấm của nhà vua. Say đến nỗi như thế, tội đành đã đáng chết. Nhưng thiếp có nghe rằng: các ông vua hiền minh đời xưa, không đánh bớt lương bổng các quan mà đặt thêm hình-phạt cho dân, không đem lòng giận riêng mà làm hại phép công, không vì giống súc-vật làm khổ dân, không vì các hoa cỏ làm hại thóc. Nay nhà vua ta giồng cây hòe, ai động đến thời phải chết; muốn lấy cớ một cây hòe mà giết mất bố của thiếp, khiến cho thân thiếp phải bồ-côi. Thiếp sợ rằng mang tiếng đến vua, quan; các nước láng-giềng ai có nghe, đều bảo là vua ta yêu cái cây mà coi người là rẻ-rúng. Vậy thời sao nên!
Yến-Anh nghe mà chột dạ. Ngày mai vào chầu, ngăn vua. Vua tức-thì truyền bãi kẻ canh cây hòe, rổ cái cột yết lệnh, bỏ cái cấm làm hại hòe mà tha cho đứa tù là tên Diễn.