Đài gương kinh/34
IV. — THÌ TUỔI GIÀ
34. — TRÒN QUẢ PHÚC
Thế-gian có câu rằng: « Tu đâu cho bằng tu nhà. » Vậy thời người ta cứ ở trong nhà mình mà đức-hạnh, trí-khôn, phận-sự, ba cái đó, từ lúc bé đến khi già, giữ được khỏi nhầm lỗi thời dẫu không ở chùa tụng kinh, ăn chay lễ bụt mà ai dám bảo là người không chân-tu? Nhưng đã gọi là tu thời phải cho tròn lấy quả phúc, cho nên nói đến thì tuổi già.
Người ta đến thì tuổi già, phận-vị càng tôn, thường được đông con cháu mà tính nết hay trái. Nếu trong hạng dâu con, hoặc vì sự giầu nghèo, hoặc vì nỗi khéo vụng mà yêu người này, ghét kẻ nọ thời nhà cửa kém sự vui hòa. Cho nên phải dăn điều thiên-tư. Người ta đến thì tuổi già, khí huyết đã suy, thường hay tiếc ngày tháng mà tính nết dễ tham. Nếu trông thấy của đời, nhỏ từ cái ăn uống, nhớn đến sự tiền nong mà chầm-vập ham mê thời con cái hại bề đức nghĩa. Cho nên phải dăn sự tham-lam. Người ta đến khi không ai dăn cấm mình, tự mình càng nên phải dăn cấm.
Người đàn bà, từ thì con gái, thì làm dâu, thì làm chủ nhà, cho đến thì tuổi già, mà đức hạnh, trí khôn, phận-sự không nhầm lỗi thời thật là chân-tu. Cho nên một bài sau cùng này, đặt đầu bài là “Tròn quả phúc” cũng nhân lấy ba chữ đó để chúc-tụng cho các bực thục-nữ, hiền-thê, từ-mẫu đã có công soi đến đài gương.
Thường-ngữ: Phúc-đức.
DẪN TRUYỆN. — Ông Mạnh-tử khi ở trong nước Tề, vẻ mặt buồn lắm, thường đứng tựa bao-lơn mà than. Bà mẹ lấy làm lạ, phải hỏi. Ông Mạnh-tử thưa rằng: « Con nghe: đạo làm người quân-tử, vua có dùng thật cái sự học của mình thời mới làm quan mà ăn lương. Nay, sự học của con không được dùng ở nước Tề mà mẹ đã già rồi, cho nên con lo. » Bà mẹ nói: « Mẹ nghe: đạo làm người đàn bà, chỉ biết sự ăn ở trong nhà. Dẫu nói nghĩa tam tùng[1] mà theo con, con nay đã thành người mà mẹ lại già rồi, con cứ nghĩa phải của con, con làm; mẹ cứ lễ thường của mẹ mẹ giữ. May ra đều được hợp đạo cả; việc gì mà phải lo! » Ong Mạnh-tử lạy mà vâng nhời, không ra làm quan cẩu-thả với đời, rồi nên được một vị đại-hiền đời Chiến-quốc.
Than ôi! Có bà mẹ thánh-đức như bà Mạnh-mẫu, thời có con đại-hiền như ông Mạnh-Kha!
- ▲ Tam tùng — 三 從 — Đạo người đàn bà, còn ở nhà, theo với cha; đi lấy chồng, theo với chồng; chồng chết, theo với con. (Tùng là theo.)