Tục ngữ, cổ ngữ, gia ngôn/P
P
- Phải người phải ta.
Phải lễ phải phép, xứng cả hai bên ; thường nói về lễ cưới hỏi hoặc về sự chia chác phân minh. - Phàm hí vô ích.
Hễ chơi thì vô ích ; ấy là lời Hạng-thác nói với đức Khổng-tử. Có nhiều cuộc chơi như cờ bạc lại làm hại to. - Phản cầu chư thân.
Trở tìm nơi mình. Hễ có sự gì lầm lỗi hoặc có sự gì trái ý, thì phải trách mình, hỏi mình. Người quân tử bắn không trúng bia thì phải trách mình, hoặc bỡi mình bọc bắn chưa giỏi. - Phấn giồi mặt, ai lấy phấn mà giồi chơn.
Ai ai cũng muốn cho rỡ ràng. - Pháp bất gía ư quân tử, lễ bất chấp ư tiểu nhơn.
Phép chẳng thêm nơi người quân tử ; lễ chẳng chấp nơi đứa tiểu nhơn. Phép tắc ở nơi quân tử, cho nên không lẽ bắt thiếu ; đứa tiểu nhơn không biết lễ nghĩa, cho nên không lẽ bắt đủ. - Phi lễ vật động....vật thính....vật thị....vật ngôn.
Chẳng phải lễ chớ đá động, chẳng phải lễ chớ nghe ; chẳng phải lễ chớ xem, chớ nói. Cả thị, thính, ngôn, động, phải cẩn thận, ấy là chánh nết na lễ phép. Có câu rằng : Nhơn di hữu lễ, thứ khả miễn tướng thứ chi thích. Chỉ nghĩa là con người phải có phép mới khỏi chê rằng xem con chuột cũng biết phép. Con chuột ở tronghang muốn chun ra, thường cung hai chơn trước. - Phong, lao, cổ, lại, tứ chứng nan y.
Chứng phong bại, bịnh lao tổn, tật đui, tật phung, là bốn chứng bịnh khó làm thuốc. Thường gọi là tật binh Trời cho, hay là tật thiên tứ. - Phú diệc gioa, quí diệc thê.
Giàu đổi bạn sang đổi vợ, ấy là thối ỉm cựu nghinh tân. - Phụ mại tử tranh.
Chan bán con tranh ; ấy là nghĩa thừa trong nhà mới ra bên ngoài. - Phú đữ quới thị nhơn chi sở dục, bần dữ tiện thị nhơn chi sở ố,
Ai ai đều muốn giàu sang, ai ai cũng sợ nghèo khó ; mà ngặt muốn cũng khó được, sợ cũng không khỏi. - Phụ mẫu tồn bất khả viễn du,
Cha mẹ còn chẳng khá chơi xa. Đạo làm con phải thần tỉnh mộ khan, thừa hoan tất hạ; lại có câu rằng : Du tất hữu phương, nghĩa là đi phải có chỗ. - Phu một hoàn thê.
Chồng mất về vợ. HIểu về gia tài : vợ được nhờ theo phận chồng. - Phụ từ tử hiếu.
Cha nhơn từ, con hiếu thảo, ấy là được cha được con. - Phu phụ hòa, gia đạo thành.
Vợ chồng hòa thuận, thì gia đạo nên. Đạo vợ chồng quí cho thượng hòa hạ mục, vậy sau mới làm ăn nông nổi. - Phú quí bất qui cố hương, như ý cẩm dạ hành.
Giàu sang chẳng về quê cũ, như mặc áo gấm mà đi đêm ; nghĩa là không ai thấy giàu sang. - Phú quí các hữu định phận.
Giàu sang đều có phận định trước. - Phú quí đa nhơn hội, bần cùng thân thích ly.
Giàu sang nhiều người tựu hội, nghèo cực kẻ thân thích lìa. Trách thói xấu, cứ nhìn tiền bạc làm bà con. - Phú quới sanh lễ nghĩa.
Giàu sang sanh ra lễ nghĩa ; vốn là người thô tục, mà đến lúc có tiền có bạc, lại hóa ra lễ nghi tử tế, ấy là tại tiền bạc sửa sắc cùng sử nên cho. Có câu rằng : Bần cùng sanh đạo tặc, phú quí hữu lễ nghi. - Phụ tại quan kì chí, phụ một quan kì hạnh, tam niên vô cải ư phụ chi đạo, khả vị hiếu hỉ.
Cha còn coi chi ý con, cha mất xem tánh hạnh con; ba năm không cải sự gì trong đạo cha, khá rằng thảo vậy. Nói về sự cha con không đồng chí, cha còn, con không đặng tự chuyên, coi chí con cũng đã biết tốt xấu ; cha mất, con được làm chủ, xem tánh hạnh thì biết nên hư. Việc cha có đều đánh cải mà không nỡ cải, thì là vì sợ tỏ đều lỗi cha, cũng gọi rằng hiếu. Số ba năm là lấy theo số để tang cho cha mẹ ; hễ con sanh ra ba năm mới khỏi lòng cha mẹ, cho nên để tang cũng phải giữ cho đủ ba năm. - Phụ trái tử hoàn.
Nợ cha con trả; con ăn gia tài cha, thì phải trả nợ thế cho cha. - Phụ tử bất đồng tịch.
Cha con chẳng chung chiếu hay là chỗ ngồi, ấy là lễ biệt tôn ti. - Phụ nhơn nan hóa.
Đờn bà khó sửa dạy. Trí đờn bà chật hẹp, gặp việc hay câu chấp, không biết biến thông. - Phu tử tùng tử.
Chồng chết tùng con ; ấy là một phép trong tam tùng đã có nói trước. - Phu xướng phụ tùy.
Chồng kêu vợ dạ, ấy là phép xướng tùy trong gia đạo. - Phục dược bách lỏa, bất như độc ngọa.
Uống thuốc trăm hoàn, chẳng bằng nằm một mình. Có câu rằng : Thượng sĩ dị sàng, trung sĩ dị bị, ấy là một phép dưỡng sinh. - Phục dược bất như giảm khẩu.
Uống thuốc chẳng bằng bớt miệng. Vật thực ăn vào hay sanh bịnh ; uống thuốc mà không hay kiêng cữ thì chẳng được ích gì. - Phúc thủy nan thâu.
Nước đổ rồi không lấy lại. Việc đã hư rồi, bỏ rồi, không có lẽ lập lại. - Phước bất cẩu cầu, họa vô cẫu miễn.
Phước chẳng lấy may mà cầu, họa hại không lây lất khỏi. Muốn đặng phước thì phải làm lành, muốn cho khổi họa thì phải lánh dữ. - Phước bất trùng lai, họa vô đơn chí.
Phước chẳng tới dập, họa không tới lẽ. Phước khó tìm, họa dễ mắc. - Phước chí tâm linh, họa lai thần ám,
Phước đến lòng linh thính, họa đến trí tối tăm. Lúc đỏ thì minh mẫn, hồi đen thì rối trí khôn, tính không nên việc. - Phước chủ may thầy.
Binh chịu thuốc, thầy đắc danh, may mắn cả hai. - Phước đức khán tử tôn.
Phước đức xem nơi con cháu. Hễ con cháu làm ăn nông nổi, thì là nhờ phước đức ông bà, cha mẹ để lại cho.