Wikisource

Tương Đàm điếu Tam Lư đại phu

Tương Đàm điếu Tam Lư đại phu - 湘潭弔三閭大夫
của Nguyễn Du

Tương Đàm: tên một huyện tỉnh Hồ Nam. Tam Lư đại phu: là chức tước của Khuất Nguyên người nước Sở đời Chiến Quốc. Khuất Nguyên là người tài giỏi lúc đầu được vua Sở tin dùng và thực thi chủ trương chính trị do ông đề xướng, nhưng sau vì lới gièm pha của nịnh thần ông bị đày đi Giang Nam. Ngày mồng 5 tháng 5 ông trẫm mình ở Mịch La.

I

sửa
Nguyên văn chữ Hán Phiên âm Hán Việt Dịch nghĩa

好修人去二千載，
此地猶聞蘭芷香。
送國三年悲放逐，
楚詞萬古善文章。
魚龍江上無殘骨，
芏蒻洲邊有眾芳。
極目傷心何處是，
秋風落木過源湘。

Hiếu tu nhân[1] khứ nhị thiên tải,
Thử địa do văn lan chỉ[2] hương.
Tống quốc tam niên bi phóng trục,
Sở từ[3] vạn cổ thiện văn chương.
Ngư long giang thượng vô tàn cốt,
Đỗ nhược[4] châu biên hữu chúng phương.
Cực mục thương tâm hà xứ thị,
Thu phong lạc mộc quá Nguyên Tương[5].

Người hiếu tu sống cách hai nghìn năm,
Ngày nay đất này còn thơm mùi hoa chỉ, hoa lan.
Xa quê ba năm buồn phiền vì bị đuổi đi,
Nghìn đời sau thơ của ông vẫn hay nhất.
Rồng cá đầy sông cốt tìm chẳng thấy,
Bên bờ Đỗ nhược có giống cỏ thơm.
Nhướng mắt đau lòng không biết là đâu,
Gió thu lá rụng khi qua vùng Nguyên, Tương.

II

sửa
Nguyên văn chữ Hán Phiên âm Hán Việt Dịch nghĩa

楚國冤魂葬此中，
煙波一望裊何窮。
直交獻令行天下，
何有離騷繼國風。
千古誰人憐獨醒，
四方何處託孤忠。
近時每好為奇服，
所揹蕭蘭竟不同。

Sở quốc oan hồn[6] táng thử trung,
Yên ba nhất vọng diểu hà cùng.
Trực giao hiến lệnh[7] hành thiên hạ,
Hà hữu Ly tao kế Quốc phong[8]?
Thiên cổ thùy nhân liên độc tỉnh[9],
Tứ phương hà xứ thác cô trung?
Cận thời mỗi hiếu vi kỳ phục[10],
Sở bội tiêu lan[11] cánh bất đồng.

Oan hồn của nước Sở chôn tại nơi này,
Khói sóng mênh mông cứ ngóng theo khôn cùng.
Hiến lệnh đó nếu đã được ban ra khắp mọi nơi,
Thì làm gì có Ly tao kế với Quốc phong?
Ngàn năm trước ai hiểu người tỉnh một mình,
Bốn phương lòng trung biết gửi nơi nào?
Thời nay người thích trang phục lạ,
Hoa tiêu lan của họ đeo cũng chẳng giống của ông.

   


Chú thích

  1. ▲ Người thích sửa sang đức tính tốt
  2. ▲ Thơ Khuất Nguyên có câu: "Bờ sông Nguyên có hoa chỉ, bờ sông Lễ có hoa lan". Ý muốn nói đến sự cao khiết
  3. ▲ Thi ca người nước Sở, chỉ tác phẩm Ly tao của Khuất Nguyên
  4. ▲ Ly tao có câu: "Hái hoa đỗ nhược ở bãi thơm". Đỗ nhược là một loài cây giống sen, hoa màu trắng có 6 cánh
  5. ▲ Nguyên, Tương là hai con sông thuộc tỉnh Hồ Nam
  6. ▲ Chỉ Khuất Nguyên
  7. ▲ Khuất Nguyên làm pháp lệnh giúp Sở Hoài Vương
  8. ▲ Đây chỉ Kinh Thi
  9. ▲ Thiên Ngư phủ có câu: "Mọi người say chỉ có một mình ta tỉnh"
  10. ▲ Khuất Nguyên có nói: "Lúc trẻ ta ham đồ phục sức lạ, gươm dài mũ cao", ý nói mình trung trực khác người
  11. ▲ Các thứ hoa Khuất Nguyên thường đeo, để tỏ lòng cao khiết của mình. Theo dẫn giải cũ thì hai câu này ám chỉ thời sự, tức là chuyện quan trường nhà Nguyễn

Lấy từ “https://vi.wikisource.org/w/index.php?title=Tương_Đàm_điếu_Tam_Lư_đại_phu&oldid=16148”