Tô Tần đình

by Nguyễn Du

I

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
敝盡貂裘不復西 趙臺抵掌吐虹霓 縱橫自可愚庸主 富貴還能倨寡妻 六國印銷沙漠漠 一亭秋暮草萋萋 人生權利成無味 今古誰能破此迷	Tệ tận điêu cừu bất phục tê Triệu đài để chưởng thổ hồng nghê Tung hoành[1] tự khả ngu dung chúa Phú quý hoàn năng cứ quả thê Lục quốc ấn tiêu sa mạc mạc Nhất đình thu mộ thảo thê thê Nhân sinh quyền lợi thành vô vị Kim cổ thùy năng phá thử mê	Rách hết áo cừu đen, không trở lại phía Tây (nhà Tần) Nơi triều đường nước Triệu, đập tay thở ra cầu vồng (ra tài hùng biện) Thuyết hợp Tung, liên Hoành chỉ phỉnh được vua chúa tầm thường Giàu sang có thể ngạo nghễ với đàn bà góa Ấn sáu nước tiêu tan, cát bụi mịt mùng Một ngôi đình trong cảnh thu muộn, cỏ um tùm Trong đời người, quyền lợi thật là vô vị Xưa nay ai phá được điều mê muội đó

II

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
季子黑裘敝 徒步擔囊歸 其妻不下機 其嫂不為炊 父母不復顧 相看如路岐 丈夫一失志 骨肉皆相離 一朝大運有時至 六印纏腰鳴得意 黄金百鎰璧百雙 從車千乘來鄉里 父母郊迎嫂膝行 妻見其夫側目視 平生志願畢於斯 前倨後恭言正鄙 合縱不在卻彊秦 但向所親驕富貴 刺股原為權利謀 嗟呼此人小哉氣 書中飽聞蘇秦名 道中卻過蘇秦亭 車馬金玉已無跡 亭前之草空青青 世人多讀蘇秦傳 猶為位勢富貴傷其生	Quý Tử hắc cừu tệ Đồ bộ đảm nang quy Kì thê bất hạ ki Kì tẩu bất vi xuy Phụ mẫu bất phục cố Tương khán như lộ kì Trượng phu nhất thất chí Cốt nhục giai tương li Nhất triêu đại vận hữu thì chí Lục ấn triền yêu minh đắc ý Hoàng kim bách dật bích bách song Tòng xa thiên thặng lai hương lí Phụ mẫu giao nghênh tẩu tất hành Thê kiến kì phu trắc mục thị Bình sinh chí nguyện tất ư tư Tiền cứ hậu cung[2] ngôn chính bỉ Hợp tung bất tại khước cường Tần Đãn hướng sở thân kiêu phú quý Thích cổ nguyên vi quyền lợi mưu Ta hồ thử nhân tiểu tai khí Thư trung bão văn Tô Tần danh Đạo trung khước quá Tô Tần đình Xa mã kim ngọc dĩ vô tích Đình tiền chi thảo không thanh thanh Thế nhân đa độc Tô Tần truyện Do vi vị thế phú quý thương kì sinh	Quý Tử, áo cừu đen rách Đành đi bộ mang gói về Vợ không rời khung cửi Chị không nấu cơm cho ăn Cha mẹ không đoái nhìn Như gặp người lạ ở ngã ba đường Kẻ trượng phu khi thất chí Người ruột thịt cũng đều lìa bỏ Một sớm vận lớn thành công đến Ấn tướng quốc sáu nước đeo trên lưng, được đắc ý Hoàng kim trăm dật, ngọc bích trăm đôi Nghìn cỗ xe theo trở về làng Cha mẹ ra xa nghênh đón, chị dâu lết gối ra chào Vợ thấy chồng lấm lét nhìn Chí nguyện một đời chính là lúc đó "Trước rẻ rúng, sau cung kính", lời nói thật đáng khinh Kế hợp tung chẳng phải để chống nước Tần mạnh Mà chỉ nhắm cho vênh vang phú quý với người thân "Dùi đâm vào vế" cốt để mưu quyền lợi Than ôi, khí độ người đó thật là nhỏ mọn Trong sách nghe danh Tô Tần Nay trên đường, lại qua đình Tô Tần Ngựa xe vàng ngọc không còn dấu vết Trước đình chỉ thấy cỏ mọc xanh xanh Người đời lắm kẻ đọc truyện Tô Tần Thế mà còn để địa vị, giàu sang làm hại đời mình

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Tung 縱 chính nghĩa là dọc, trái với hoành 橫 là ngang. Tô Tần trước đem thuyết liên hoành thuyết Tần Huệ Vương 秦惠王, vua Tần không nghe. Sau dùng kế liên hợp các nước dọc từ Bắc xuống Nam để chống với Tần ở phía Tây; vì vậy mà gọi là kế hợp tung
2. ▲ Khi thành công, thấy chị lết gối lạy, Tô Tần hỏi: "Này chị! Sao trước ngạo mạn thế mà nay cung kính thế?". Người chị đáp: "Vì Quý Tử chức trọng mà nhiều tiền"