Phật lục của Trần Trọng Kim
III-4. Đại-thế-chí Bồ-tát

ĐẠI-THẾ-CHÍ BỒ-TÁT

大 勢 至 菩 薩

Đại thế-chí là một vị Bồ-tát cùng với Quan-thế-âm giúp rập đức Phật A-di-đà để tế-độ chúng sinh. Đại-thế-chí Bồ-tát là dịch theo nghĩa tiếng phạm Mahasthanaprâta Bodhisattva, tức là nói cái thế lực rất lớn mạnh do sự cầu-nguyện Phật mà có. Kinh Lăng-nghiêm nói rằng: « Về vô-số kiếp đời xưa, có đức Phật, hiệu là Siêu-nhật-nguyệt-quang Như-lai 超 日 月 光 如 來 ra đời, dạy Ngài tu phép niệm Phật tam-muội, thu cả lục căn là nhãn, nhĩ, tỵ, thiệt, thân, ý, định tâm chuyên-nhất về việc niệm Phật, bởi thế tâm khai, ngộ đạo viên-thông, được danh-hiệu là Đại-thế-chí. Cũng có khi gọi là Thế-chí.

Theo cái thuyết nói ở trong kinh Bi-hoa, thì đức Đại-thế-chí Bồ-tát là hoàng-tử Ni-ma con thứ hai vua Vô-tránh-niệm về kiếp Thiện-trì trong thế-giới San-đề-lam. Vì hoàng-tử Ni-ma phát bồ-tát tâm, nguyện làm bậc Bồ-tát để cứu độ chúng sinh, cho nên đức Bảo-tạng Như-lai thụ-ký cho Ngài sẽ làm Đại-thế-chí Bồ-tát ở cõi Cực-lạc để cùng với A-di-đà Phật và Quan-thế-âm Bồ-tát tiếp-dẫn chúng sinh ra khỏi chỗ khổ-não, chờ đến khi quả phúc viên-mãn ngài sẽ thành Phật.

Kinh Quan-vô-lượng-thọ 觀 無 量 壽 經 tán công-đức của đức Đại-thế-chí Bồ-tát rằng: « Ngài đem ánh sáng trí-tuệ soi khắp hết thảy, khiến chúng sinh đều thoát khỏi ba nơi ác-đạo, mà có cái sức mạnh vô-thượng ». Bởi cái công-đức của Đại-thế-chí to lớn như thế, cho nên Vân-thê thiền-sư làm bài Tân-định Tây-phương nguyện-văn 新 定 西 方 願 文 có câu rằng: « Đức Phật A-di-đà, với đức Quan-thế-âm và đức Đại-thế-chí cùng các đấng hiền-thánh, phóng hào-quang ra mà tiếp-dẫn chúng sinh giắt tay đề-huề, chỉ trong một nhoáng là người mệnh chung được sinh về cõi Cực-lạc ». Vì thế cho nên ở các chùa, người ta làm tượng đức Đại-thế-chí và đức Quan-thế-âm đứng hai bên tả hữu đức A-di-đà, gọi là hai vị hiệp-sĩ 協 士.