Ninh Minh giang chu hành - 寧明江舟行
của Nguyễn Du

Ninh Minh giang: tức Minh giang, khi chảy qua huyện Ninh Minh thì gọi là Ninh Minh giang.

Nguyên văn chữ Hán Phiên âm Hán Việt Dịch nghĩa

粵西山中多澗泉
千年合注成一川
自高襾下如潑天
灘上何所聞
應龍激怒雷田田
灘下何所見
弩機劇發矢離絃
一瀉萬里無停堙
高山夾岸如離垣
中有怪石森森然
有如龍蛇虎豹牛馬羅其前
大者如屋小如拳
高者如立低如眠
直者如走曲如旋
千形萬狀難盡言
蛟螭出沒成重淵
湧濤噴沫日夜爭豗喧
夏潦初漲沸如煎
一行三日心懸懸
心懸懸多所畏
危乎殆哉汨沒無底
共道中華路坦平
中華道中夫如是
窩盤屈曲似人心
危亡傾覆皆天意
高才每被文章妒
人肉最為魑魅喜
風波邢得儘能平
忠信到頭無足恃
不信出門皆畏途
試望滔滔此江水

Việt Tây sơn trung đa giản tuyền
Thiên niên hợp chú thành nhất xuyên
Tự cao nhi hạ như bát thiên
Than thượng hà sở văn?
Ưng long kích nộ lôi điền điền
Than hạ hà sở kiến?
Nỗ cơ kịch phát thỉ ly huyền
Nhất tả vạn lý vô đình yên
Cao sơn giáp ngạn như tường viên
Trung hữu quái thạch sâm sâm nhiên
Hữu như long, xà, hổ, báo, ngưu, mã la kỳ tiền
Đại giả như ốc, tiểu như quyền
Cao giả như lập, đê như miên
Trực giả như tẩu, khúc như tuyền
Thiên hình vạn trạng nan tận ngôn
Giao ly xuất một thành trùng uyên
Dũng đào phún mạt nhật dạ tranh hôi huyền
Hạ lạo sơ trướng phí như tiên
Nhất hành tam nhật tâm huyền huyền
Tâm huyền huyền đa sở úy
Nguy hồ đãi tai cốt một vô để
Cộng đạo Trung Hoa lộ thản bình
Trung Hoa đạo trung phù như thị
Oa bàn khuất khúc tự nhân tâm
Nguy vong khuynh phúc giai thiên ý
Cao tài mỗi vị văn chương đố
Nhân nhục tối vi ly mị hỷ
Phong ba na đắc tận năng bình
Trung tín[1] đáo đầu vô túc thị
Bất tín "xuất môn giai úy đồ"
Thí vọng thao thao thử giang thủy

Trong núi miền Việt Tây có nhiều khe suối
Nghìn năm hợp lại thành một sông
Như nước rót xuống từ trời cao
Trên thác nghe thấy gì?
Rồng hiện giận dữ, sấm động ầm ầm
Dưới thác nhìn thấy gì?
Máy nỏ bật mạnh, tên vút khỏi dây
Một dòng vạn dặm không ngừng
Núi cao bên bờ như bức tường
Trong có đá hình thù kỳ dị chen chúc
Như rồng, rắn, hổ, báo, trâu, ngựa la liệt trước phía trước
Lớn như nhà, nhỏ bằng nắm tay
Cao như đứng, thấp như ngủ
Thẳng như chạy, cong như xoay vòng
Muôn hình vạn trạng khó nói hết
Thuồng luồng, ly long ra vào thành vực thẳm
Sóng vỗ bọt phun ngày đêm ầm ĩ
Lụt mùa hè vừa dâng nước sôi sục
Đi một mạch ba ngày, lòng chơi vơi
Lòng chơi vơi vì sợ hãi
Thiệt là nguy hiểm chìm sâu không đáy
Mọi người đều nói đường đi Trung Hoa bằng phẳng
Đường Trung Hoa như thế này ư!
Sâu hiểm quanh co như lòng người
Nguy vong nghiêng đổ đều do ý trời
Tài cao thường bị văn chương ganh ghét
Thịt người là thứ ma quỷ thích nhất
Sóng gió làm sao yên cho hết
Giữ trung tín rốt cúc không đủ cậy nhờ
Ai không tin rằng "ra ngoài cửa mọi đường đều đáng sợ"
Thì hãy thử nhìn nước sông cuồn cuộn đó

   




Chú thích

  1. Lấy tích Đường Giới, người thời Tống, tính tình cương trực, phải biếm đi nơi hẻo lánh. Khi thuyền qua sông Hoài, sóng to gió lớn. Ông ngồi ngay ngắn đọc câu thơ:
    Bình sinh thượng trung tín
    Kim nhật nhiệm phong ba!
    (Ngày thường giữ lòng trung tín,
    Bây giờ (thì) mặc sóng gió!)
    Nhà thơ dùng điển này, nhưng với ý ngược lại: mình giữ lòng trung tín nhưng gặp hiểm nguy vẫn không tin cậy được